گونه شناسی آثار امامیه در حوزه مهدویت تا قرن پنجم هجری قمری (بر اساس سنجه های موضوع، مذهب و دوره زمانی)

تتبع در جوانب مختلف مهدویت به منزله تکمیل قطعاتی است که تصویر جامع تری از این مسئله و زوایای مختلف آن در اختیار مهدویت پژوهان قرار می دهد که راهگشای حل مسائل مرتبط با مهدویت است. یکی از جوانب این بحث، بازشناسی آثار مهدوی متقدم است. در این پژوهش آنچه بر نگارش های مهدوی امامیه موردبررسی قرار گرفته است گونه شناسی جامعی در سه محور موضوع تالیفات، مذهب نگارندگان و زمان نگارش اثر در سه مقطع عصرحضور ، غیبت صغری و غیبت کبری تا قرن پنجم است. بر این اساس در مقاله حاضر به کلیه آثار روایی، کلامی، تفسیری، تاریخی و فرق که مولفان آن ها امامی بوده اند، اشاره شده است. در کنار آثاری که صراحتا و به طور خاص درباره مهدویت نوشته شده اند، انواع گونه های آثاری که به طور ضمنی به مهدویت پرداخته اند، نیز شناسایی شده اند. این آثار عبارت اند از: کتب ملاحم، کتب الاوصیاء، کتبی درباره اثنی عشر، کتب عدد الائمه، کتب درباره نواب اربعه و برخی کتب با عنوان الامامه و نیز یک کتاب معجزه نگاری و یک کتاب فرقه شناسی. نتایج این پژوهش پیشتازی کمی و کیفی آثار امامیه قطعیه (اثنی عشریه) نسبت به فرق منشعب شده از امامیه در انواع گونه های مهدویت نگاری و نیز عدم اتکای آثار مهدوی امامیه قطعیه به آثار واقفه را نشان می دهد. علاوه بر این، در دروه آغاز غیبت کبری تا قرن پنجم، درحالی که از واقفیان و آثار آن ها چیزی باقی نمانده است؛ آثار امامیه بیش از دو برابر شده است