تاثیر علامت دهی دیداری عامل آموزشی متحرک بر توجه دانشجویان در محیط یادگیری چند رسانه ای: رویکرد ردیابی چشم

پیشرفت های اخیر در فناوری رایانه، هوش مصنوعی و فناوری واقعیت مجازی، این امکان را به طراحان آموزشی داده که بتوانند عامل های آموزشی را در روی صفحه نمایش در محیط های یادگیری چندرسانه ای ایجاد کنند؛ اما آنچه که مورد نیاز است تحقیقاتی در مورد چگونگی موثرتر ساختن عوامل آموزشی در بهبود یادگیری در بالاترین سطح ممکن، برای یادگیرندگان است. از این رو، آن چه که در حال حاضر در حوزه پژوهش بر روی عوامل آموزشی متحرک حائز اهمیت است افزایش کارایی عوامل آموزشی با استفاده از راهبرد های پشتیبان است. نکته مهم در اولویت انتخاب از میان انواع راهبرد های پشتیبان، توجه به تفاوت های فردی یادگیرندگان است که ضرورت استفاده از انواع راهبرد را مشخص می سازد. از جمله تفاوت های فردی که می تواند بر یادگیری و پردازش یادگیرندگان تاثیر بگذارد و در طراحی آموزشی نیاز است مورد توجه طراحان قرار گیرد تفاوت در سبک شناختی یادگیرندگان است. نظر به اهمیت تفاوت های فردی در طراحی محتوای آموزشی و نیز با توجه به اهمیت توجه دیداری در فرآیند دریافت و پردازش محتوای آموزشی، پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر علامت دهی دیداری عامل آموزشی متحرک بر توجه دانشجویان با سبک شناختی وابسته به زمینه در محیط یادگیری چند رسانه ای، صورت گرفته است. 

مطالعه حاضر، پژوهشی کاربردی و از نوع طرح شبه آزمایشی تک آزمودنی است و در آن از طرح A-B-A با پیگیری استفاده شد. برای این کار ابتدا آزمون گروهی اشکال نهفته (GEFT) اجرا شد و سه دانشجو با سبک شناختی وابسته به زمینه که شرایط شرکت در آزمایش را داشتند، انتخاب شدند. سپس مشارکت کنندگان در مرحله خط پایه، طی 8 جلسه در معرض آموزش گرامر زبان انگلیسی با استفاده از چند رسانه ای با عامل آموزشی متحرک قرار گرفتند و همزمان داده های ردیابی چشم مشارکت کنندگان جمع آوری شد. در ادامه شرکت کنندگان در مرحله آزمایش به مدت 8 جلسه در معرض آموزش گرامر زبان انگلیسی با استفاده از چند رسانه ای با عامل آموزشی متحرک همراه با علامت دهی دیداری قرار گرفتند و مطابق مرحله قبل داده های مورد نظر جمع آوری شد. مرحله بازگشت به خط پایه نیز به مدت 8 جلسه، مانند مرحله خط پایه انجام گرفت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آمار توصیفی و استنباطی با استفاده از نرم افزار Spss و تحلیل نمودار دیداری استفاده شد.

یافته های پژوهش نشان داد که، با افزوده شدن علامت دهی دیداری به عامل آموزشی متحرک، توجه یادگیرنده با سبک شناختی وابسته به زمینه، به محتوای آموزشی افزایش می یابد. همچنین بررسی نمودار های دیداری دستگاه ردیاب چشمی در پژوهش حاضر نشان دهنده این مهم بود که رفت و برگشت توجه یادگیرندگان بین محتوا و عامل آموزشی در موقعیت مداخله (علامت دهی دیداری عامل آموزشی متحرک)، موثر و هدفمند بوده است.

  با توجه به تاثیر مثبت علامت دهی دیداری عامل آموزشی متحرک بر توجه یادگیرندگان با سبک شناختی وابسته به زمینه، طراحی چند رسانه ای های آموزشی همراه با عامل آموزشی متحرک با علامت دهی دیداری، می تواند به عنوان محتوای آموزشی مفید، برای یادگیرندگان با سبک شناختی مذکور مورد استفاده قرار گیرند. همچنین، با توجه به تاثیر مثبت همزمانی علامت دهی دیداری با اشاره کلامی و غیر کلامی عامل آموزشی، بر هدفمند شدن روند انتخاب، در یادگیرندگان با سبک شناختی وابسته به زمینه، توصیه می شود از مجموع اشارات کلامی و غیرکلامی عامل آموزشی، در طراحی و تدوین محتواهای آموزشی چند رسانه ای استفاده شود.