ماخونیک؛ عدالت اجتماعی فراموش شده، هنر زیستن در شرایط بسیار سخت

روستای ماخونیک و 9 کلاته اطراف آن واقع در 125 کیلومتری بیرجند یکی از محروم ترین روستاهای کشور است. این مجموعه روستایی با محدودیت های طبیعی و ارتباطی و با کشاورزی در زمین های 30×30 سانتی متری بیانگر قناعت و مقاومت انسان در مقابل گرسنگی است. محصول این مزارع مینیاتوری عدالتی وسواس آمیز در حد تقسیم یک دانه زردآلو به سه قسمت مساوی را نشان می دهد. مطالعه روستای ماخونیک ما را به اعماق تاریک تاریخ بشری هدایت می کند و به ما می آموزد که چگونه می توان در عصر پست مدرنیسم در دوران نوسنگی زندگی کرد. ماخونیک به ما نشان می دهد که چگونه در مملکتی که بیش از صد سال است وارد عصر نوسازی و مدرنیته شده است و از ذخایر سرشار نفت برخوردار است هنوز مناطق و مردمانی کاملا فراموش شده زندگی می کنند. ماخونیک موزه تاریخ تحول زندگی انسان در همه ابعاد آن، باستان شناسی، انسان شناسی، جامعه شناسی، جغرافیا، مردم شناسی و همه شناسایی های دیگر است. ماخونیک درسهایی برای انسان به طور عام و برجسته ترین اساتید علوم مختلف به طور خاص دارد. ماخونیک درس ها و پیام های اخلاقی بسیاری را در بر دارد.
تحول شتابان این جامعه روستایی در دهه 1370 به بعد ما را با تجربه فشردگی زمان و تحول و تکامل جوامع روبرو می کند.