بررسی سیاستهای حمایتی برنج در ایران

برنج محصولی است راهبردی و در دو دهه اخیر یکی از مهمترین محصولات وارداتی کشاورزی کشور بوده است. اختلالهای موجود در سیاست گذاری از تبدیل شدن ظرفیتهای بالقوه تولید این محصول با بالفعل جلوگیری کرده است. هدف از مقاله حاضر بررسی حمایت های انجام شده از این محصول است. لذا با بررسی تعرفه و محاسبه حمایت قیمتی بازار و حمایت نهاده ای، وضعیت حمایت از گروه های عمده برنج (برنج دانه بلند مرغوب، برنج دانه بلند پر محصول، برنج دانه متوسط مرغوب، برنج دانه کوتاه) بررسی می شود. این تحقیق بر اساس آمار و اطلاعات طرح هزینه تولید وزارت جها کشاورزی طی دوره 1373-80 به اجرا در آمده است.
بررسی تعرفه، به عنوان سیاست محدود کننده واردات، در خصوص برنج نشان می دهد که این سیاست کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. حمایت قیمتی بازار از گروه های عمده برنج در دو استان گیلان و مازندران نشان می دهد که در استان گیلان بالاترین حمایت قیمتی بازار متعلق به برنج دانه بلند مرغوب است. میزان تولید و سطح زیر کشت این گونه از برنج نیز در حال افزایش می باشد. در استان مازندران دو گونه دانه بلند (مرغوب و پر محصول) بیشترین حمایتهای قیمتی و برنج دانه بلند مرغوب بیشترین سهم تولید این استان را به خود اختصاص داده اند. از سوی دیگر، برنج دانه بلند پر محصول به دلیل بیشتر مصرف کردن نهاده ها در هر هکتار از حمایت نهاده ای بیشتری برخوردار شده است. اما به دلیل آنکه سطح زیر کشت برنج دانه بلند مرغوب در هر دو استان بیشتر از گروه های دیگر بوده، در کل حمایت نهاده ای (و در نتیجه یارانه نهاده ای) بیشتر به این نوع برنج اختصاص یافته است.