شناسایی گیاهان مورد استفاده زنبور عسل و تعیین جذابیت آنها در منطقه شمال شهرستان دماوند

• شعبانعلی صباغی، کارشناس ارشد پرورش و تغذیه زنبور عسل، مدیریت جهاد کشاورزی دماوند• حسن نظریان، عضو هیات علمی مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره)• غلامحسین طهماسبی، دانشیار موسسه تحقیقات علوم دامی کشور• مرتضی اکبرزاده، عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع تاریخ دریافت: آذرماه 1380 تاریخ پذیرش: شهریور ماه 1383چکیدهبه منظور بررسی و مطالعه گیاهان مورد استفاده زنبور عسل و تعیین میزان جذابیت گیاهان برای زنبورعسل در منطقه شمال دماوند ابتدا محدوده مورد نظر که 14133 هکتار بود روی نقشه توپوگرافی 1:50000 معین گردید سپس با بازدید از منطقه طرح و زنبورستان ها اطلاعات لازم جمع آوری شد. با شروع فصل گل دهی و فعالیت زنبورعسل بازدیدهای منظمی از منطقه مورد مطالعه به عمل آمد.با استفاده از روش مشاهده مستقیم در عملیات صحرایی گیاهان شهدزا و گرده زای مورد استفاده زنبورعسل شناسایی شدند و میزان جذابیت گیاهان برای زنبورعسل مشخص شد. فرم های رویشی گیاهان نیز تعیین و نوع بهره برداری زنبورعسل از آنها مشخص گردید. در این تحقیق 27 تیره، 85 سرده(جنس) و 139 گونه گیاهی شهدزا و گرده زا شناخته شد.از بین گیاهان شناخته شده تعداد 33 گونه (74/23 درصد) از تیره مرکبان (Compositae)، تعداد 18 گونه (95/12 درصد) از تیره نعناییان (Labiatae)، تعداد 15 گونه(79/10 درصد) از تیره گل سرخیانRosaceae، تعداد 11 گونه (91/7 درصد) از تیره بقولات (Leguminosae)، تعداد 8 گونه (76/5 درصد) از تیره شب بوییان (Cruciferae)، تعداد 7 گونه (04/5 درصد) از تیره چتریان (Umbelliferae)، تعداد 7 گونه (04/5 درصد) از تیره سوسن (Liliaceae)، تعداد 5 گونه (6/3 درصد) از تیره سیزاب (Scrophulariaceae)، تعداد 4 گونه (88/2 درصد) از تیره میخک (Caryophyllaceae) و تعداد 4 گونه (88/2 درصد) از تیره کلاه میرحسن (Plumbaginaceae) هستند. از گونه های گیاهی شناخته شده تعداد 95 گونه (34/68 درصد) علفی هستند که 75 گونه (96/53 درصد) علفی پایا، 11 گونه (91/7 درصد) علفی یک ساله و 9 گونه (47/6 درصد) علفی دو ساله هستند. تعداد 22 گونه (83/15 درصد)بوته ای، تعداد 20 گونه (39/14 درصد) درخت و تعداد 2 گونه (44/1 درصد) درختچه ای هستند. از نظر جذابیت گیاهان برای زنبور عسل تعداد 9 گونه (5/6 درصد) در کلاس I و دارای جذابیت عالی هستند، 21 گونه (1/15 درصد) در کلاس II و دارای جذابیت خوب، 86 گونه (9/61 درصد) در کلاس III دارای جذابیت متوسط و 23 گونه (5/16 درصد) در کلاس IV دارای جذابیت ضعیف می باشد، تعداد 96 گونه گیاهی (1/69 درصد) مولد شهد و گرده، 22 گونه گیاهی (8/15 درصد) مولد شهد و 21 گونه گیاهی (1/15 درصد) مولد گرده هستند.