شناخت و ارزیابی سازمان از طریق استعاره ها

در زمینه شناخت و مدیریت سازمان نظریه های متفاوتی وجود دارند که هر یک را می توان یک زاویه دید خاص به سازمان برشمرد. شاید بتوان ادعا کرد هر نظریه، استعاره یی از سازمان را به عنوان «پیش فرض» در ذهن دارد که با توجه به آن، از روش خود دفاع می کند. در نوشتار حاضر ضمن تشریح استعاره های مهم در زمینه خوانش و فهم سازمان ها، نسبت به عملیاتی کردن نحوه این خوانش یا توصیف از طریق استعاره های مختلف تلاش شده است.
به منظور بررسی سازمان و ارایه راه حل های اصلاحی، لازم است مراحل مختلفی همچون «خوانش اولیه» (آشنایی با سازمان)، «بررسی سازمان از دید هر استعاره»، «ارزیابی استعاره ها و تعیین استعاره اصلی و استعاره های کمکی» و «جمع بندی و تعیین جایگاه سازمان» طی شود. نوشتار حاضر که عموما بر بررسی سازمان از دید هر استعاره تمرکز دارد، ایجاد روشی برای ارزیابی سازمان از دید هر یک از استعاره ها را هدف گرفته است. به تعبیر دیگر، هدف سنجش میزان نزدیکی سازمان با هر یک از استعاره ها است.
علی رغم بحث های مفصلی که در ادبیات مدیریت در خصوص این استعاره ها صورت گرفته، کم تر شاخص هایی برای اندازه گیری و شناخت وضعیت سازمان در مطابقت با هر کدام از استعاره ها ارایه شده است. آن میزان از شاخص هایی که در مقالات مختلف ارایه شده اند نیز چنان نامنظم و پراکنده بوده که استفاده از آنها را مشکل می کند. تحقیق حاضر قصد دارد تا با بررسی هر استعاره، مجموعه یی مدون، به عنوان مقدمه یی نسبتا کامل و جامع از شاخص ها، برای ارزیابی سازمان از زاویه آن استعاره ارایه کند. برای این منظور پس از مرور ادبیات، سوالات مرتبط با سه استعاره استخراج شده است. پس از طبقه بندی سوالات استخراج شده، نهایتا ضمن جمع بندی هر کدام از موضوعات، یک مجموعه پرسش نامه برای بررسی هر استعاره پیشنهاد شده است.
به منظور ارزیابی پرسش نامه ها، سازمان هایی مشخص و انتخاب شده اند که به صورت موردی از طریق استعاره ها تحت بررسی قرار گرفتند. بررسی انجام شده به اصلاح پرسش نامه انجامید.