بررسی رادیوگرافی قفسه سینه در ایران و پیشنهاد دوز مرجع ملی برای آن

آزمون های رادیوگرافی تشخیصی از بیماران، بیشترین سهم را در استفاده از پرتوهای یونساز در پزشکی به خود اختصاص داده اند. پژوهش بر روی روش های کاهش دوز در رادیولوژی تشخیصی، همیشه از اهداف اولیه تحقیقات حفاظت پرتوی بوده است. رادیوگرافی از قفسه سینه یکی از فراوان ترین آزمون های تصویربرداری با پرتوهای ایکس است. هر چند دوز بیماران در این رادیوگرافی نسبتا پایین است امام به علت اینکه تعداد زیادی از مردم، این آزمون را انجام می دهند سهم آن در دوز موثر تجمعی، قابل توجه است.
این مطالعه بر روی 306 بیمار بالغ که از آنها توسط 20 دستگاه اشعه ایکس، رادیوگرافی قفسه سینه به عمل آمده انجام شد. این دستگاه ها در 16 بیمارستان عمومی و در 14 شهر کشور قرار داشتند. انتخاب دستگاه ها بطور تصادفی انجام شد. آزمون های کنترل کیفی زیر نیز روی این دستگاه ها انجام شد: 1- صحت kVp تنظیمی 2- صحت زمان پرتودهی 3- بررسی خطی بودن پرتودهی با میلی آمپرثانیه 4- بررسی تکرارپذیری پرتودهی 5- تعیین لایه نیم جذب پرتوهای خروجی از تیوب. دوز ورودی به پوست بیماران با استفاده از دوزیمترهای ترمولومینسانس از نوع TLD-100 اندازه گیری شد.
نتایج انجام آزمون های کنترل کیفی، مشخصات بیماران، شرایط پرتودهی و دوز بیماران بصورت 9 نمودار و 4 جدول ارائه شده است. نتایج انجام این مطالعه نشان داد که میانگین دوز بیمران در بیمارستان های مختلف با یکدیگر تفاوت زیادی دارد به طوریکه نسبت دوز بیشینه به دوز کمینه بیش از 52 برابر است.
توضیح علل تفاوت زیاد دوز در بیمارستان های مختلف، پیچیده است ولی بطور کلی پرتودهی با پتانسیل تیوب پایین و میلی آمپر ثانیه بالا و پایین بودن فیلتراسیون تیوب در اتاق هایی که دوز بیماران در آنها بالاتر است کاملا مشهود است. همچنین با توجه به اینکه چارت سوم دوز پوست به عنوان «دوز مرجع ملی» شناخته می شود از نتایج انجام این طرح، پیشنهاد مقدار 0.44 میلی گری برای دوز مرجع ملی رادیوگرافی قفسه سینه در نمای خلفی- قدامی و در ایران است. این مطالعه همچنین لزوم انجام منظم آزمونهای کنترل کیفی را مشخص می کند.