مطالعه ژنتیکی خصوصیت ریشه گندم (Triticum aestivum L.) در ارتباط با تحمل به خشکی

برای مطالعه اثر ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) و نحوه عمل ژن ها از لحاظ صفات وزن خشک ریشه و نسبت ریشه به ساقه در شرایط تنش خشکی در 6 لاین و دو رقم گندم نان یک طرح تلاقی دای آلل 8*8 یک طرفه در سال 1381 در گلخانه انجام گرفت. مواد گیاهی (والدین و هیبریدهای F1) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس ساده و دای آلل نشان داد که برای هر دو صفت وزن خشک ریشه و نسبت وزن ریشه به ساقه در هر دو شرایط معمولی و تنش رطوبتی بین ژنوتیپ ها اختلاف معنی دار آماری وجود دارد و با توجه به نسبت واریانس GCA به SCA، نقش بیشتر اثر افزایشی ژن ها در کنترل صفت وزن خشک ریشه مشاهده شد. برای صفت وزن خشک ریشه در هر دو شرایط معمولی و تنش رطوبتی دو والد 2-7007 و شاه پسند دارای بالاترین اثر ترکیب پذیری عمومی بوده و به عنوان بهترین ترکیب شونده های عمومی شناسائی شدند. ازنظر صفت نسبت وزن خشک ریشه به ساقه در هر دو شرایط والد 6/5806 دارای بالاترین اثر ترکیب پذیری عمومی بود و به عنوان بهترین ترکیب شونده عمومی از نظر این صفت شناسایی شد. در شرایط رطوبت معمول اثر ژنی فوق غالبیت در تظاهر هر دو صفت و در شرایط تنش رطوبتی اثر ژنی غالبیت نسبی برای وزن خشک ریشه و غالبیت کامل برای نسبت ریشه به ساقه ملاحظه شد. همچنین در شرایط تنش خشکی برای دو صفت وزن خشگ ریشه و نسبت ریشه به ساقه لاین 2/5593 دارای حداکثر تعداد ژن های غالب و لاین 4-524 دارای حداکثر ژن های مغلوب در کنترل ژنتیکی این صفت بودند