ارزشیابی برنامه آموزش بهداشت بلوغ در ارتقای آگاهی دانش آموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان دخترانه شهر بیرجند

دوره بلوغ یکی از حساسترین دوران زندگی یک دختر نوجوان محسوب می شود. در این دوره علاوه بر توجه به مسایل و روابط اجتماعی دختران، به مسایل بهداشتی دوران بلوغ نیز باید توجه ویژه ای شود و لازم است آنها را با بهداشت دوران بلوغ آشنا نمود. این مطالعه مداخله ای با هدف ارزشیابی برنامه آموزش بهداشت بلوغ در ارتقای آگاهی دانش آموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان دخترانه شهر بیرجند انجام شد.
روش تحقیق: در این مطالعه مداخله ای (از نوع قبل و بعد)، ابتدا 325 نفر از دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی و متوسطه شهر بیرجند به روش نمونه گیری چند مرحله ای تصادفی شده، انتخاب و پرسشنامه خودساخته، شامل 20 سوال یک نمره ای در زمینه بهداشت دوران بلوغ، در بین آنها توزیع و پس از تکمیل جمع آوری گردید. آنگاه با یک برنامه آموزشی مدون، تمام این دانش آموزان، توسط مربیان آموزش دیده با مطالب آموزشی یکسان مورد آموزش قرار گرفتند. زمان آموزش در هر کلاس 1.5 ساعت تخمین زده شد. یک ماه پس از پایان برنامه آموزشی و توزیع جزوه ها در مدرسه، مجددا پرسشنامه ها بین دانش آموزان توزیع و پس از تکمیل جمع آوری گردید. مواردی که در مرحله دوم به هر دلیلی پرسشنامه را تکمیل ننموده بودند، از مطالعه خارج شدند. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون آماری t زوج شده در سطح معنی داری a=0.05 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
در مجموع 302 دانش آموز، پرسشنامه مرحله قبل و بعد از مداخله را تکمیل کردند؛ از این تعداد، 151 نفر در مقطع راهنمایی و 151 نفر در مقطع دبیرستان بودند. میانگین نمره آگاهی در دانش آموزان مقطع راهنمایی قبل از مداخله 5.03 ± 3.7 و پس از مداخله 10.8 ± 4.8 بود؛ این میزان در بین دانش آموزان متوسطه قبل از مداخله 4.1 ± 2.3 و پس از مداخله 8.7 ± 3.8 برآورد گردید. بین میانگین نمره آگاهی قبل و بعد از مداخله در دانش آموزان هر دو مقطع اختلاف معنی داری وجود داشت (P<0.001)؛ همچنین میانگین نمره آگاهی در کل دانش آموزان (در هر دو مقطع) قبل از مداخله 4.6 ± 3.1 و پس از مداخله 9.7 ± 4.4 بود (P<0.001).
ارایه برنامه های آموزشی در دوران بلوغ در افزایش سطح آگاهی دختران جوان نقش ارزنده ای دارد و از آنجا که معمولا دختران جوان در این سن مشکلات دوران بلوغ خود را با والدین و اطرافیان در میان نمی گذارند، کلاسهای آموزشی در مدارس، ضمن بالا بردن سطح آگاهی آنها، زمینه ارایه سوالات و حل مشکلات دوران بلوغ را در آنها نیز فراهم می آورد.