بررسی تغییرات شاخص های سطح خاک و ویژگی های عملکردی مرتع در اثر شدت چرا و شخم مرتع (مطالعه موردی: اورازان طالقان)

فعالیت های مدیریتی نظیر شخم مرتع و شدت چرا تاثیر زیادی بر مرتع می گذارند. برای بهره برداری پایدار مرتع این تغییرات بایستی شناخته شود. شاخص های سطح خاک و ویژگی های عملکردی مرتع به محقق کمک می کند تا در مورد اثرات فعالیت های مدیریتی قضاوت نماید. از این رو برای بررسی تاثیر این فعالیت ها بر روی مراتع مناطق نیمه خشک یک تیپ گیاهی در منطقه طالقان انتخاب شده و 5 تیمار مدیریتی شامل 3 شدت چرایی (سنگین، متوسط و سبک)، مرتع شخم خورده و اراضی رها شده در آن مورد بررسی قرار گرفتند. منطقه چرای سبک به عنوان منطقه مرجع انتخاب شده و سایر تیمارها با آن مورد مقایسه قرار گرفتند. در هر یک از تیمارهای مدیریتی، اثر فعالیت های مدیریتی بر روی خصوصیات سطح خاک و ویژگی های عملکردی مرتع با استفاده از روش تجزیه و تحلیل عملکرد چشم انداز (LFA) مورد بررسی قرار گرفت. در این روش برای تعیین 3 ویژگی عملکردی شامل: پایداری، نفوذپذیری و چرخه عناصر از 11 شاخص سطح خاک که عبارتند از: پوشش سطح زمین (میزان حفاظت از سطح خاک)، پوشش تاجی، یقه گیاهان چندساله، پوشش لاشبرگ و درجه تجزیه شدگی، پوشش کریپتوگام، خرد شدگی سله ها، نوع و شدت فرسایش، مواد رسوب گذاری شده، پستی و بلندی سطح خاک، مقاومت سطح خاک نسبت به فرسایش، آزمون پایداری خاک و بافت خاک استفاده شده است. در اثر این فعالیت ها ویژگی ها و شاخص ها تغییر می کنند. نتایج نشان داد که شخم مرتع در طالقان باعث کاهش مقادیر ویژگی های عملکردی مرتع شده است. با افزایش شدت چرا، گیاهان مرغوب حذف شده اند و در منطقه چرایی شدید تنها پوشش گیاهی یک ساله مستقر شده است. تخریب پوشش و لایه های سطحی خاک و پایداری خاک باعث افزایش فرسایش، ایجاد خندق و کاهش ویژگی های عملکردی مرتع شده است. در اراضی رها شده با توجه به استقرار یکنواخت پوشش گیاهان یکساله مقادیر ویژگی های عملکردی و شاخص های خاک بهبود یافته است