اخلاق و عرفان اسلامی

از جمله ویژگی های عبادالرحمان این است که از عذاب آخرت بیمناکند. بدین روی، از پروردگارشان درخواست می کنند که آن را از ایشان دور گرداند; چراکه دوزخ بد اقامتگاهی است.
آنان اهل تعقل و تفکرند و در نتیجه، اذعان می کنند که جهان آفرینش بی هدف و بیهوده آفریده نشده است. به همین دلیل، معاد در نظر آنان ضرورت وجودی عالم خلقت است.
آنان ایمان دارند که در جهان آخرت و معاد، خداوند پاداش همه اعمال نیک و بد را می دهد، اگرچه به اندازه ذره ای باشد. از این رو، در این اندیشه اند که از عذاب آخرت ایمن باشند.
ترس از جمله مهم ترین عوامل بازدارنده است که خداوند یکی از اوصاف پیامبرانش را «نذیر» و هدف از ارسال آنها را «انذار» معرفی کرده است تا بدینوسیله، مردم از گناه سر باز زنند و رو به اصلاح روند.
انذار دارای مراتبی است که هر مرتبه آن برای گروهی کارساز است. کمترین آن انذار از عذاب های دنیوی است که برای افرادی که از معارف والای اسلامی بهره ای ندارند سودمند است. عقل دفع ضرر محتمل را می پذیرد و بدان امر می کند. بزرگان ما از بیم عذاب های الهی گریه می کردند، با آنکه اهل گناه نبودند.
این همه از آن روست که عذاب های الهی عظیم هستند، هم از لحاظ شدت و هم از لحاظ مدت، به گونه ای که هرگز با عذاب های دنیوی قابل مقایسه نیستند.