تولید علمی ایران از سال 1970 تا سال 2002 میلادی

در دو دهه اخیر پیشرفت سریعی در تمامی شاخه های علوم و فناوری صورت گرفته است. به علت رشد علوم پزشکی در چند دهه قبل و همچنین تمایل بیشتر دانشمندان به چاپ مقالات خود در مجلات، تعداد مجلات از 3000 جلد در سال 1960 به بیش از 00040 مجله در سال 2001 افزایش یافته است که این امر اهمیت ارزیابی کمی و کیفی مجلات و مقالات را بیشتر می‎نماید. هدف از این مطالعه، بررسی تولید علمی ایران در آستانه قرن 21 می باشد. اطلاعات مورد استفاده در این مقاله با جستجوی موسسه اطلاعات علمی آمریکا (ISI) از طریق اینترنت در شبکه اطلاعات رز- نت انجام گرفت. در این بررسی ابتدا تولید علمی ایران از سال 1970 تا 2002 تحت یک مرور اجمالی قرار گرفت. سپس تولید علمی ایران و 15 کشور توسعه‎ یافته و در حال توسعه تحت مقایسه قرار گرفت. تولید علمی ایران از سال 1970 تا 1980 روند صعودی داشته و با آغاز جنگ ‎تحمیلی ایران و عراق، ابتدا دچار یک روند نزولی، سپس وضعیت ثابت شده و چند سال پس از جنگ مجددا دچار یک سیر صعودی با شیب بسیار تند شده است. مقایسه بین ایران و 15 کشور دیگر در سال 2000 نشان می دهد که این 16 کشور در مجموع 2/69% تولید علمی جهان را در ISI دارا می‎باشند که آمریکا، انگلستان و آلمان به ترتیب با 2/32، 8/7 و 7 درصد در سه رده نخست قرار دارند و ایران با 12/0% در رده سیزدهم این 16 کشور قرار دارد. در مقایسه درون این 16 کشور، آمریکا 5/46% تولیدات علمی و دیگر کشورهای توسعه یافته یعنی انگلستان، آلمان، ژاپن، فرانسه و کانادا مجموعا 9/43% درصد تولید علمی این 16 کشور را داشته‎اند. کشورهای چین، هندوستان و کره‎جنوبی دارای اختلاف قابل توجه و وضعیت نسبتا بالاتری از نظر تولید علمی در مقایسه با کشورهای ترکیه، مصر، عربستان‎سعودی، ایران، پاکستان، کویت و عراق می‎باشند. ایران دارای سهم 17/0% در بین 16 کشور می‎باشد و در مرتبه سیزدهم قرار گرفته است. بعد از ایران، کشورهای پاکستان، کویت و عراق که مجموعا 16/0% از تولید 16 کشور را دارا می‎باشند، قرار گرفته‎‎اند. . ایران پس از جنگ ایران و عراق رشد فزاینده‎ای در عرصه مقالات داشته است که این دوران زمان ثبات و توسعه می باشد. در این زمان بازسازی کشور و اجرای برنامه های پنح ساله اول تا سوم سبب توسعه فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در ایران گردید. همزمان با شکوفایی اقتصادی و همچنین سرمایه گذاری بیشتر در امر تحقیقات، تولید علمی ایران با سیر صعودی با شیب بسیار تند افزایش یافت. میزان مقالات نمایه شده ایرانی در دهه اخیر افزایش زیادی داشته و امید است همچنان نیز رو به پیشرفت و افزایش باشد. گل واژگان:، مقاله، ارزیابی، تولید علمی، ایران.