نفی خوشنامی و استقبال از بدنامی نزد اهل تصوف

گریز از نیکنامی و استقبال از بد نامی و رسوایی، یکی از ویژگی های مکتب رندی و عرفان عاشقانه است که در گفتار عارفان و آثار شاعران و رفتار رندان و قلندران بدان توجه و توصیه شده است. جامه شهرت، بافته ای پرآفت است و رنگ عجب و ریا و کبر و کیا را بر قامت طاعات و عبادات می پاشد و چهره اخلاص و یکرنگی را می پوشاند؛ لذا مبارزه با این صفت نفسانی همواره یکی از دغدغه های عارفان شوریده و رندان وارسته و حقیقت جو بوده است و راه ها و ریاضت ها و مجاهدت های گوناگونی برای شکستن شیشه نام و ننگ و غرور و شکوه مریدان خویش توصیه کرده اند. بیان این راه ها و بررسی علل و علامات این آفات در قالب حکایات و امثال و اشعار بزرگان و عارفان به ویژه عطار و مولانا و ابوسعید ابوالخیر زمینه های بحث این مقاله را تشکیل می دهند.
بی شک کسی می تواند خویش را از چشم خلق بیفکند و مدح و ذمشان در نظرش یکسان باشد که حق در نظرش بزرگ جلوه کند و جز به او نیندیشد و جز برای او نگوید، نخواهد و نکند. تحصیل این فضایل نیز آسان نیست و جان بر سر کسب آن می سوزد؛ اما آنچه می تواند نام و ننگ را به باد دهد، باده عشق است، حاصل نوعی معرفت شهودی است که عاشق را ناخوآگاه در کمند جذبه خویش گرفتار می سازد.