روش نقد تکوینی در ادبیات

نقد تکوینی به معنای امروزی هنگامی پا به عرصه وجود گذاشت که برخی منتقدان و علاقه مندان نسخه های خطی و آثار دست نوشته نویسندگان فرانسوی، با تاسیس «مرکز حفظ آثار و دست نوشته های نویسندگان معاصر» در شهر «کان» فرانسه و با ایجاد مجله ای تخصصی و ارزشمند در این زمینه با عنوان «پیدایش»، عملا مطالعات خود را در زمینه پیشامتنها و چگونگی زایش متن در آثار آغاز کردند. علی رغم سایر نقدها که کار خود را از ثبات، یعنی همان متن نهایی آغاز می کردند، نقد تکوینی جهت عکس آنها را پیمود و روش مطالعات خود را ازتحرک به سوی ثبات پیش برد. پیشامتنها، که دست نوشته ها، مراسلات، یادداشتها، طرحهای توسعه یافته برای نگارش اثر، خاطرات و... را شامل می شوند در واقع حقایق و حرکتهای خاموش اثر منتشر شده اند و بررسی و مطالعات آنها نا گفته ها، گفته های ناتمام، دنیای ممکن، خلاقیتهای احتمالی، طرحها و روش های پیش بینی شده، دغدغه ها و وسوسه های نویسنده اثر را که در متن چاپی به چشم نمی خورند، آشکار کرده و راه را برای نقدهای دیگر هموار می کند. در چنین شرایطی، منتقد تکوینی می کوشد مرزهای بین متون را مشخص کرده و چگونگی عملکرد مکانیسمهای هر یک از آنها را در خلاقیت اثر آشکار کند.