ارزیابی تبخیر و تعرق در استان همدان

فرآیند تبدیل آب به بخار را تبخیر گویند که در آن مولکول های آب با گرفتن 600 کالری حرارت سطح آب را ترک می کنند این فرآیند می تواند از سطح آب های آزاد یا از سطح خاک و یا بوسیله گیاهان انجام شود. مقدار آبی که وسیله گیاهان به جو داده می شود، تعرق می نامند. مقدار تبخیر از سطوح خاک و گیاه را نمی توان از یکدیگر تفکیک کرد به همین جهت به مجموعه مقدار تبخیر از سطوح خاک و تعرق از شاخ و برگ گیاه، تبخیر و تعرق (evapotranspirathon) گفته می شود. اهمیت تبخیر و تعرق از اینجا معلوم می گردد که یادآوری کنیم در سطح دنیا 57 درصدآبی که روی خشکی ها می ریزد مستقیما تبخیر می شود. عوامل موثر بر تبخیر بسیارند که از موارد مهم آن می توان: تابش خورشید، میزان رطوبت موجود در طبیعت، باد و سرعت آن را نام برد. تابش خورشید انرژی مورد نیاز برای عمل تبخیر را فراهم می سازد از این رو در طی روز و در فصل تابستان به دلیل تابش بیشتر خورسید انرژی بیشتری برای عمل تبخیر وجود دارد و تبخیر در این هنگام به حداکثر خود می رسد. همچنین در عرض های شمالی است. میزان رطوبت یا درجه اشباع هوا نیز در میزان تبخیر موثر است، چنانچه در هوای خشک میزان تبخیر بیشتر از هوای مرطوب است و باد با خارج نمودن لایه اشباع و جایگزین کردن هوای خشک تر عمل تبخیر را تشدید می کند. تعیین میزان تبخیر و تعرق در مناطق مختلف از چند نظر حایز اهمیت می باشد: اولا رطوبت از طریق تبخیر دمای منطقه را کنترل می کند و لذا اندازه گیری آن می تواند در تعیین نوع اقلیم منطقه موثر باشد. ثانیا تبخیر از سطح رودخانه، دریاچه و مخازن مختلف باعث تلفات آب می شود که لازم است مقدار آن محاسبه شود. ثالثا تبخیر و تعرق از سطح پوشش گیاهان داخل حوضه آبریز که آن نیز جزء تلفات آب به حساب می آید، از اجزای مهم چرخه آب محسوب می شود. رابعا میزان آبی که در طرح های آبیاری به مصرف زراعت و درختان می رسد نیز براساس تبخیر و تعرق انجام می گیرد و تعیین ابعاد شبکه های آبیاری ارتباط مستقیمی با مقدار و زمان آی مصرفی که به صورت تبخیر و تعرق وارد جو می شود، دارد. از آنجا که استان همدان به عنوان یکی از مناطق کشاورزی کشور محسوب می شود، لذا مطالعه تبخیر و تعرق و میزان آن در این استان به منظور برآورد نیاز واقعی گیاه به آب و توسعه اقتصادی منطقه ضرورت دارد. اندازه گیری تبخیر و تعرق به دو صورت انجام می پذیرد: روش مستقیم که اندازه گیری آن با دستگاه لایسیمتر و تشت تبخیر و غیره انجام می شود و روش دوم اندازه گیری تجربی است که در آن معمولا از فرمول های و معادله های عملی برای تخمین میزان تبخیر و تعرق استفاده می شود.