از چک فارسی تا چک فارسی (بررسی یک خطای بارز ریشه شناختی در فرهنگ های برجسته فارسی)

واژه«چک» از جمله واژه های قدیمی فارسی است که به معنای سند، قباله و برات کاربرد داشته است. مشابهت آوایی و معنایی این واژه، با واژه اروپایی «چک» که در دهه های اخیر در زبان فارسی رواج یافته، سبب شده است تا فرهنگ نگاران برجسته و محققان بسیاری به اشتباه، ریشه این واژه اروپایی را همین واژه قدیمی فارسی بدانند. بررسی ریشه شناختی این واژه اروپایی حکایت از فارسی بودن ریشه آن واژه دارد، اما نه واژه چک که ریشه آن، واژه فارسی «شاه» در بازی شطرنج بوده که در قالب عبارتی ندایی به کار می رفته که در سیر انتقال خود با نوعی دگرگونی شگرف آوایی و معنایی همراه شده و مجددا در قالب واژه به ظاهر دخیل«چک» به زبان فارسی راه یافته است. و همین مساله به خطایی بارز در ریشه یابی این واژه در فرهنگ های برجسته فارسی و تکرار آن در آثار متعدد دیگر انجامیده است. از این رو، در این نوشتار این خطای بارز ریشه شناختی در فرهنگ های برجسته فارسی نقد و بررسی می گردد.