پلورالیسم معرفتی در مصاحبه با دکتر محمد لگن هاوزن

اشاره پلورالیسم معرفتی، از موضوعات درخور اعتنا در حوزه شناخت است، این بحث در غرب دو موج اساسی داشته؛ یکی در عهد شکوفایی تمدن یونان قبل از میلاد و دیگری از رنسانس به بعد که تا حال حاضر هم چنان به صور گوناگون بروز و ظهور داشته و دارد. در جامعه ما نیز بر اثر رسوخ فرهنگ غرب این مسئله بطور جدی در محافل و کتب علمی محل بحث و نظر است. در این شماره برای بررسی بیشتر این موضوع از جناب آقای دکتر محمد لگن هاوزن که در دانشگاه های آن دیار تدریس و تحقیق کرده اند، دعوت به عمل آمد تا در گفت و گویی با پژوهشنامه قبسات شرکت نمایند و به تعدادی از سو الات مطرح در این باب پاسخ دهند، که ضمن سپاس از قبول دعوت از جانب ایشان، توجه خوانندگان فرهیخته را به حاصل این گفت وگو جلب می کنیم. پلورالیسم معرفتی گفتگو با: دکتر محمد لگن هاوزن قبسات: در خدمت شما هستیم تا نظر حضرت عالی را راجع به پلورالیسم معرفتی جویا شویم. دکتر لگن هاوزن: پیش از هر چیز باید موضوع پلورالیسم معرفتی تعیین شود. در مقاله ای که «ادوارد کریگ» (Edward Craig) و بعد از او «استیفن استیچ» در دایره المعارف روتلج (Routlede) در رابطه با پلورالیسم معرفتی نوشته اند، چنین آمده است که این نوع پلورالیسم به معنی قبول کثرت در ملاک عقلانیت یا توجیه یا یقین و...، است. البته می توان در کنار این موارد به کثرت در ملاک ارزش و معرفت نیز قائل شد. با توجه به این معنا می بینیم که پلورالیسم، انواع گوناگونی دارد. یعنی شخص می تواند مثلا درباره ارزش ها پلورالیست باشد، ولی درباره عقلانیت نباشد یا برعکس می تواند درباره عقلانیت پلورالیست باشد، ولی درباره توجیه چنین نباشد. تعریف دیگری که بنده در کتاب خودم درباره پلورالیسم دینی از آن استفاده کرده ام فکر می کنم در اینجا، تذکر آن سودمند باشد تا این چیزها خلط نشود، بحثی درباره کثرت گرایی یا پلورالیسم دینی یا تفاوت در اعتقاد مطرح بود که آیا همیشه می توانیم دلیل این تفاوت را اشتباه معتقدین در ملاک معرفتی بدانیم یا نه. اگر بتوانیم بگوییم که ممکن است دو نفر در اعتقاداتشان اختلاف نظر داشته باشند در حالی که وظیفه معرفت شناسی را نادیده نگرفته اند،