مناسبات قدرت و شریعت در سیره نبوی

فعالیت ها و اقدامات سیاسی پیامبرصلی الله علیه وآله در مدینه، گونه ای خاص از اعمال قدرت را در عرصه زندگی عمومی مردم نمایان می سازد. از سوی دیگر، پیامبرصلی الله علیه وآله پس از دریافت شریعت، به ابلاغ آن پرداخته، احکام و آموزه های آن را در میان مردم اجرا کرده است. ملاحظه این دو واقعیت در زندگی و سیره وی، پرسش از نسبت اعمال قدرت وی با شریعت اسلام را به پرسشی اساسی تبدیل می کند. مناسبات قدرت و شریعت در سیره سیاسی پیامبرصلی الله علیه وآله، دو سویه است: مناسبات قدرت با شریعت و مناسبات شریعت با قدرت. سرشت و ماهیت قدرت، اهداف قدرت، ساختار نظام سیاسی و شیوه ها و ساز و کارهای اعمال قدرت پیامبرصلی الله علیه وآله، مهم ترین عرصه هایی است که در آنها قدرت با شریعت ارتباط برقرار می کند. سرشت و ماهیت شریعت، اهداف شریعت و شیوه ها و ساز و کارهای تحقق شریعت پیامبرصلی الله علیه وآله نیز مهم ترین عرصه هایی است که در آنها شریعت با قدرت ارتباط برقرار می سازد. بر این اساس مناسبات مذکور، ارتباطی متقابل و دو سویه را به نمایش می گذارد؛ هر چند که به نظر می رسد، قدرت در سیره سیاسی پیامبرصلی الله علیه وآله تابعی از شریعت وی است. این مقاله در دو بخش مناسبات قدرت و شریعت را مورد بررسی قرار می دهد. در بخش نخست، مناسبات شریعت با قدرت و در نتیجه سرشت و ماهیت شریعت، اهداف آن و نیز ساز و کارهای تحقق شریعت در پرتو قدرت وی مورد بررسی قرار می گیرد. در بخش دوم مناسبات قدرت با شریعت مورد توجه قرار می گیرد و تاثیر پذیری سرشت و ماهیت قدرت،اهداف قدرت و ساز و کارهای اعمال قدرت پیامبرصلی الله علیه وآله از شریعت اسلام بیان می گردد. بررسی های مذکور ضمن نشان دادن تقدم شریعت بر قدرت در سیره سیاسی پیامبرصلی الله علیه وآله، مناسبات و ارتباط دو سویه آنها را نیز نمایان می سازد.