مبانی جامعه شناسی در قرآن

نگارنده ضمن بررسی ((ماهیت جامعه)) از دیدگاه جامعه شناسان و متفکران معاصر اسلامی معتقد است جامعه به لحاظ ماهوی فی الجمله اصالت دارد، یعنی گرچه متفکران اسلامی اصالت به مفهوم ((دورکیمی)) را قبول ندارند ولی در مورد جبرهای اجتماعی به مفهوم ((گورویچی)) اتفاق نظر دارند.
با فرض پذیرش اصالت، جامعه قانونمندی های ویژه ای خواهد داشت که منحصر به فرد و جدای از قانونمندی های افراد است. این قانونمندی ها از دیدگاه قرآن قابل شناخت است; قرآن دو روش ((تطبیقی)) و ((تحلیلی)) را برای شناخت جامعه راهنمایی می کند که در واقع به شیوه جامعه شناختی مهر صحت می گذارد.
روش تحلیلی مبتنی بر روش تطبیقی است. با مقایسه جوامع می توان عناصر سازنده و مخرب را شناخت و با مدل های به دست آمده از روش تطبیقی، می توان به جامعه خاص پرداخت. سه الگوی روش تطبیقی، همزمان، در زمان و ترکیبی، نمونه هایی در قرآن دارند که سومی به وضوح در سوره شعرا منعکس است. سرگذشت قوم سبا نیز الگوی مناسبی از روش تحلیلی در قرآن می باشد.