رابطه میان خود و دیگری

آدمی طبعآ و ذاتآ مایل است که دیگران کلام و سخنش را بفهمند و به منظور و مقصودش پی ببرند. انسان ها حتی اگر از کمترین درجه معرفت و امکانات شناخت برخوردار باشند، می کوشند برای بیان و تفهیم ما فی الضمیر خویش از «طریق زبان»، به سطح ذهن و فکر مخاطب نقبی زده و رهیافت های درون خود را به دیگران عرضه کند. مخاطب نیز برای فهمیدن و شناخت در قلمرویی که چه بسا گوینده از آن بی خبر بوده، واکنش نشان می هد. این کنش و واکنش زبانی / معرفتی، فرایند مکالمه و تفاهم برای ایضاح مقصود به «فهم عمیق تر» را پارادایم ارتباط سازی دیالوگ (Dialogue) میسر می سازد. گفت و گو به منظور کشف حقیقت را اول بار به سقراط یونانی نسبت می دهند. او کوشش کرد تا مکالمات و مناظرات خود را با سوفسطائیان که داعیه سوداگری داشتند و نیز پیشه وران، صنعت گران و هنرمندان که از اصل حقیقت و فضیلت اخلاقی غفلت کرده بودند، به مسیر عقلانی و غیر اخلاقی رهنمون سازد. در خیابان ها و میدان های عمومی شهر با جوانان به مناظره می نشست و با دیالکتیک «پذیرش و انکار »، آنها را به شنیدن بهترین صورت معانی عدالت، فضیلت و خیر اخلاقی وادار می کرد.