رهبری فره مندانه در آسیای امروزی: مائو، گاندی و خمینی

تاریخ جدید آسیا، تا حد زیادی، دایرمدار یک رشته انقلابهای ملی است. ملل کنونی آسیا، از اندونزی، چین و ویتنام گرفته تا هند، پاکستان و ایران، نمایانگر آمیزه پیچیده‏ای از تمدنهای کهن و مبارزات انقلابی معاصرند. واضح است که طیف وسیعی از عوامل تعیین‏کننده، در خیزشهای اجتماعی قرن بیستم نقش داشته‏اند، که از آن جمله‏اند امپریالیسم غربی، علم و فن‏آوری نوین، علایق قومی متعارض، رودررو شدن نظامهای ارزشی سنتی با تلاش در جهت دین‏زدایی، و مقتضیات توسعه اقتصادی و تغییر اجتماعی. در عین حال که مجموعه متنوعی از عوامل تاریخی، سیاسی و فرهنگی، اوضاع و احوالی مستعد تغییر اساسی را در آسیای امروزی ایجاد کرده‏اند، یک عامل بنیادین در هر انقلابی رهبری است. در رهبران یک جنبش می‏توان درونمایه‏های محوری، انگیزه‏های محرک، و روحیات گروه را تشخیص داد. زیرا از آنجا که رهبران، نیازها و خواسته‏های پیروانشان را با صراحت اظهار می‏کنند، به نظر می‏رسد که ناگزیر، به شکل تجسم نمادین توده‏ها درمی‏آیند. مثلا نهضت اصلاح طلبی پروتستانتیزم در اروپا ناگزیر با شخصیت مارتین لوتر پیوند خورده بود; درست همان طور که انقلاب امریکا نمی‏تواند از مبلغان اصلی آن: تامس جفرسون، سامویل آدامز، و جرج واشنگتن جدا باشد. اهمیت غیرقابل انکار رهبری در جنبشهای اجتماعی منجر به تالیفات محققانه قابل ملاحظه‏ای شده است. هرچند که محققان در باب میزان تعیین‏کنندگی‏ای که یکایک رهبران نسبت‏به پیامدهای تاریخی دارند، که چیزی است غیر از واکنش صرف رهبران نسبت‏به شرایط اجتماعی و اقتصادی غیرشخصی، و همین‏طور در باب بهترین ابزار سنجش نفوذ یا تاثیر رهبران توافق ندارند. شکی نیست که ارتباط میان سخنگویان و حامیان جنبشهای توده‏ای متضمن تاثیر و تاثر پیچیده‏ای میان افکار عمومی، دخل و تصرف در نمادها، استراتژی‏های بسیج [نیروها]، و جنبه‏های روان شناختی انقلابیون است. براحتی می‏توان با این نتیجه‏گیری برنز همراه شد که «رهبری یکی از مشهودترین و فهم‏ناشده‏ترین پدیده‏های روی زمین است‏».