ماجرای دین پزوهی در جهان اسلام

دین، به عنوان یک روش یا منش، همواره به شکل های گوناگون مورد توجه و دقت پیروان و مخالفان خود قرار گرفته است و هر یک از آنان براساس الگو یا دیدگاه خاصی که درباره آن داشته، در اوصاف و خصایل یا حسنات و آفات آن نظری افکنده و در حد توان و امکان خود، لایه ها و زوایایی از آن را بررسی کرده اند.
به طور قطع منظور از بررسی و نظرافکنی در جوانب و جلوه های مختلف دین، همیشه و در مورد همه افراد، به معنای یک پژوهش دانشگاهی منظم و دارای روش و چارچوب خاص و مشخصی نیست؛ بلکه تقریبا می توان گفت که میزان درک از دین و معارف آن از یک سو و قدرت این معرفت در ساماندهی نحوه تعامل با دین، هرچند به صورت اجمالی و مختصر مورد نظر است. به این معنا، دین پژوهی یا تامل و تفکر درباره ارکان و زوایای دین، امری است که قدمتی همپای خود دین و معارف دینی دارد و از این لحاظ نمی توان آن را نوپیدا و مربوط به دوران جدید تلقی کرد. با این حال انقلاب سرسام آوری که در چند قرن اخیر در سراسر جهان، به ویژه در جغرافیا و اقلیمی که غرب خوانده می شود، رخ داد، در این حوزه نیز مانند بیشتر قلمروهای دانش و معرفت وحتی رفتار و سلوک و به طریق اولی در جهان بینی و دیدگاه بشری تاثیر نهاد