بررسی منابع غیررسمی اعتبارات روستایی در ایران (مطالعه موردی استانهای خراسان رضوی و آذربایجان غربی)

این مقاله نتیجه پژوهشی با هدف شناسایی عوامل مختلف تاثیرگذار بر بخش مالی غیررسمی در خرید محصولات، عرضه نهاده ها و اعطای اعتبارات و تعیین سهم آن و همچنین بررسی تطبیقی با بخش مالی رسمی در مناطق روستایی است.
اطلاعات لازم از طریق مطالعات میدانی و تکمیل پرسشنامه در روستاهای 2 استان خراسان رضوی و آذربایجان غربی به دست آمد. روش تحقیق از نوع پیمایشی با استفاده از براورد مدل اقتصادسنجی انتخاب دو تایی (مدل لاجیت) است.
نتایج تحقیق نشان داد که منابع مالی غیر رسمی در روستاهای کشور غیر از اعطای اعتبارات، کارکردهای متفاوت دیگر نیز دارند که یکی از آنها تامین نیازهای روزمره و امور کشاورزی است، به طوری که سهم عوامل رسمی و غیررسمی در خرید محصولات اعم از زراعی، باغی و دامی به ترتیب 8/27 و 2/72 درصد به دست آمد. همچنین 70 درصد از وامهای اعطایی به روستاییان از طریق بخش مالی رسمی و مابقی (30درصد) از سوی منابع غیررسمی (بدون احتساب فامیل و دوستان) پرداخت شده بود.
منابع غیررسمی علاوه بر تامین نقدینگی روستاییان، در اجاره دادن ماشین آلات و ادوات کشاورزی به صورت نسیه و پیش خرید محصولات فعالند. این منابع مزیتهایی مانند در دسترس بودن و نیاز نداشتن به مدارک و وثیقه های خارج از توان روستاییان دارند، اما در مقابل، نسبت به منابع رسمی دارای نرخ بهره بالاتر می باشند.
نتایج براورد مدل لاجیت نیز نشان داد که افزایش مساحت زمینهای زیر کشت، احتمال استفاده از بخش مالی غیررسمی را افزایش می دهد. همچنین افزایش سن سرپرست خانوار (به دلیل ریسک پذیری پایین افراد مسن) و افزایش درآمد غیر کشاورزی خانوار موجب کاهش احتمال استفاده از منابع غیررسمی می گردد.