خیال و صور خیالی در دو مکتب سینوی و اشراقی

یکی از مسایل خاص فلسفی که ھمواره مورد توجه فلاسفه و اندیشمندان بوده و ھست، بحث ازعلم و ادراک بشر است. وجود ادراکات خیالی و تخیل در نظام معرفتی انسان، مورد وفاق ھمه حکماءاست. اما فلاسفه در تبیین چگونگی حصول صور خیالی برای فرد و نیز ماھیت خیال و مدرکات خیالی بایکدیگر اختلاف دارند.
نویسنده پس از بررسی ماھیت قوه خیال از نظر ابن سینا و سھروردی، به تبیین کیفیت تحقق ادراکات خیالی در نفس پرداخته و این دو دیدگاه را با یکدیگر مقایسه می کند.
ابن سینا پس از استدلال بر مادی بودن قوه خیال و به تبع آن صور خیالی در کتب خود، نھایتا در کتاب المباحثات، استدلالی بر تجرد قوه خیال و صور خیالی ارائه می کند که به ظاھر خلاف ممشای وی در سایر مکتوبات اوست.
سھروردی برخلاف ابن سینا که برای تبیین تحقق صور خیالی در نفس، قوا را به عنوان واسط بین نفس و اعضای جسمانی بدن قرار میدھد، معتقد است که صور خیالی توسط نوراسفھبد، بدون واسطه قوه خیال مشاھده شده و قوه در مکتب اشراقی به مفھوم سینائی آن نبوده و ھمچون آئینه نقش اعدادی در مشاھده نوراسفھبد دارد.