ارزیابی نقش آموزش پیشگیری و مراقبت از مصدوم ترومایی به مردم و شبکه های بهداشت روستایی در سال های 80 تا 1384

چکیده مرگ و میر بیماران ترومایی در ایران به میزان شگفت آوری بالاست. در این مطالعه در منطقه ی مهران استان ایلام که از مناطق پرتصادف و حادثه خیز کشور است با مشارکت شبکه ی بهداشت روستایی، مراقبت های تروما در سطوح مختلف تخصصی و همگانی آموزش داده شد و اثر این آموزش با استفاده از تغییرات فیزیولوژیک مصدومین مورد سنجش قرار گرفت.
این مطالعه به صورت مداخله ی- مقطعی در منطقه ی مهران در استان ایلام در نزدیکی مرز ایران با عراق اجرا شد. دوره های آموزش مراقبت های پیشرفته ی تروما برای پزشکان و پرستاران، دوره های مراقبت های پایه ی تکمیلی تروما جهت کارشناسان اورژانس مهران، بیمارستان ایلام و بهورزان، مراقبت های پایه ی تروما برای افراد عادی با تحصیلات بالا و دوره های چندساعته ی کمک های اولیه و اقدامات ساده برای مردم عادی طراحی شد. پس از اجرای این دوره های آموزشی، اطلاعات مصدومین تروما که به اورژانس مهران یا بیمارستان دانشگاهی ایلام مراجعه کردند، ثبت و میزان مرگ و میر و تغییرات فیزیولوژیک آن ها با استفاده از درجه بندی شدت جراحت فیزیولوژیک (PSS) مورد ارزیابی قرار گرفت.
در طول دوره ی آموزش، 185 پزشک و پرستار، کارشناس اورژانس و بهورز، 239 نفر از افراد با تحصیلات بالا و 4410 فرد عادی آموزش دیدند. پس از اجرای آموزش در فاصله ی سه سال بعد، 366 بیمار ترومایی از طریق اورژانس مهران و سپس بیمارستان ایلام و 245 مصدوم نیز از طریق مراجعه ی مستقیم به بیمارستان ایلام ثبت شدند. مرگ و میر کل مصدومین تروما 3/10 درصد (66 نفر از 641 مصدوم) و مرگ و میر ناشی از آسیب مین 7/20 درصد (37 نفر از 179 مصدوم) بود. در گروه مراجعه کننده به اورژانس مهران میانگین PSS در زمان ورود به اورژانس 40/6 بود که این میزان در زمان ورود به بیمارستان ایلام افزایش یافته (بهبود داشته) و به 50/7 رسیده بود. این بهبود از نظر آماری معنی دار است (P<001/0). در گروه دوم که مستقیما به بیمارستان ایلام مراجعه کردند، PSS در زمان ورود به بیمارستان 79/6 بود.
سیستم شبکه ی بهداشت روستایی موجود و نیروهای مردمی می توانند جهت مراقبت از مصدومین تروما با استفاده از امکانات موجود آموزش دیده و منجر به بهبود شاخص ها و کاهش مرگ و میر شوند.