مطالعه زیست شناسی و دینامیک جمعیت نماتود مولد زخم ریشه چای (Pratylenchus loosi) در ایران

زیست شناسی و دینامیک جمعیت نماتود مولد زخم ریشه چای، Pratylenchus loosi به عنوان مهمترین عامل خسارتزای گیاه چای در ایران، به مدت پنج سال در شرایط طبیعی، در یکی از باغ های چای آلوده و هم چنین در آزمایشگاهی مورد مطالعه قرار گرفت. بر اساس این بررسی، نماتود مولد زخم ریشه چای، به عنوان انگل داخلی مهاجر، با رسیدن دمای خاک به 15 درجه سانتی گراد و بالاتر فعالیت خود را جهت پارازیته کردن ریشه های مویین چای شروع می نماید. در این نماتود، لاروهای سنین مختلف و ماده های بالغ عامل آلوده کننده می باشند و زمستان گذرانی آن غالبا به صورت تخم در خاک و یا درون ریشه های تغذیه کننده است، ولی به صورت لارو سن چهارم و نماتود بالغ نیز می تواند زمستان گذرانی نماید. مطالعات آزمایشگاهی نشان داد که دمای مناسب برای تکثیر این نماتود بر روی دیسک هویج، 20 تا 21 درجه سانتی گراد بوده و دمای مناسب جهت تفریخ تخم ها بر روی آب آگار دو درصد، 17 درجه سانتی گراد می باشد. چرخه کامل زندگی این گونه در شرایط آزمایشگاهی 46 تا 49 روز، شامل دوره تفریخ تخم 15 تا 17 روز، سنین مختلف لاروی 15 تا 16 روز و دوره زندگی نماتودهای بالغ تا زمان تخم ریزی 16 روز به طول می انجامد. بررسی های پنج ساله دینامیک جمعیت در شرایط طبیعی نشان داد که این نماتود دارای سه تا چهار اوج جمعیتی در سال، مصادف با ماه های اردیبهشت، تیر، شهریور و آبان یا اسفند (بسته به تغییرات اقلیمی سالانه و دمای خاک) می باشد. تجزیه رگرسیون تغییرات جمعیت در طی پنج سال نشان داد که رابطه معنی داری بین دمای خاک و بارندگی و روند تغییرات جمعیت وجود دارد. بین این دو عامل، دمای خاک نقش مهم تری در دینامیک جمعیت این نماتود داشته و در صورت مطلوب بودن این عامل، بارندگی به عنوان دومین عامل کلیدی تاثیر معنی داری در این روند دارد.