بررسی نقش خمس در رفع فقر؛ مطالعه موردی: شهر شال قزوین

عوامل مختلفی اعم از طبیعی یا غیر طبیعی در جامعه وجود دارند که مانع از تامین درآمد لازم برای پوشش حتی حداقل هزینه های برخی از خانواده ها می شوند؛ عدم تعادل در آنها، اصلی ترین محمل برای زایش فقر خواهد بود. در دنیای امروز محدودیت منابع و گسترش انتظارات روزافزون نیز چشم انداز فعالیت های صورت گرفته در این عرصه را با موانع متعدد مواجه می سازد. فلسفه وجودی وجوهات شرعی خصوصا نوع واجب آن، که از جانب شارع مقدس تشریع و از ضروریات دین و واجبات اولیه بعد از نماز محسوب می گردد ، در نظام اسلامی عمدتا معطوف به ترمیم این شکاف بوده است. هرچند در جامعه ماگام های بلندی دراین زمینه برداشته شده است اما توفیقی که مدنظربوده در ترمیم آن شکاف حاصل نشده است. تنها راه مقابله با این بحران (توزیع صحیح درآمدها) بهره گیری از فرصت های بومی موجود در حوزهای مختلف جامعه است. از جمله این حوزها که می توان از آن بهره گرفت، وجوهات شرعی است که منبع مالی بسیار قابل توجهی را ایجاد خواهد کرد تا بتوان از آنها در ترمیم شکاف طبقاتی و رفع فقر بهره جست. در این مقاله که حاصل یک بررسی میدانی در شهر شال قزوین است، میزان بالقوه وجوهات شرعی با تاکید بر خمس با فروضی مورد بررسی قرار گرفته و نشان داده شده که این منبع برای تامین اجتماعی به معنای رفع فقر، نه تنها کفایت می کند بلکه با بکارگیری آن در جهت رفع فقر، خط فقر را نیز تا قریب 60 درصد موجود بهبود خواهد بخشید.