اسلام گرایی ایرانیان، زمینه ها و عوامل

در موضوع زمینه ها، علل و عوامل اسلام گرایی ایرانیان دو رای کلی مشاهده می شود، برخی این پدیده را محصول حسن تدبیر ایرانیان برای حفظ هویت ایرانی خود می دانند که در پوشش آن توانستند شمشیر تیز و برنده ی اعراب را کند و در مسیر اهداف خود هدایت کنند. در واقع، این تدبیر ریشه در تفکر و فرهنگ شعوبی داشته است. اما دیدگاه دیگر آن است که گر چه گرایش برخی ایرانیان اینگونه قابل تفسیر است، اما اساس کشش و میل ورزی اکثریت آنها به اسلام، در مرحله ی اول، وجود زمینه های روحی و فرهنگی ویژه ی ایرانیان بوده است که همواره پاکی در روش، منش، گفتار و عدالت خواهی را سرلوحه ی وظایف اخلاقی خود قرار داده بودند و در مرحله ی دوم، محتوای نجات بخش تعالیم الهی اسلام، سیره و روش پیشوایان و بزرگان دین اسلام می باشد که آرمان های هر حقیقت جویی را به منصه ی تحقق می کشاند و البته اسلام گرایی شیعی ایرانیان هم در همین راستا قابل تبیین است، زیرا تحقق آرمان های بلند ایرانیان در اهداف متعالی اسلام شیعی بهتر ممکن و میسر می گردد.