تقریب مبانی کلامی شیخ صدوق(ره) و شیخ مفید(ره)

شیخ صدوق و شیخ مفید به عنوان اعاظم متکلمان شیعه به رغم تفاوت های چشمگیر در آثار خویش در طرح مسائل عقیدتی، در مبانی که خود ارائه داده اند قرابت های زیادی دارند. اگرچه شیخ صدوق را به عنوان یکی از محدثان و دارندگان گرایش حدیثی با آثار عمدتا روایی شاید به سختی بتوان در کنار متکلمانی مانند شیخ مفید و اخلاف او سید مرتضی و... جای داد، اما با بررسی دعاوی مبنایی وی می توان جایگاه بسیار نزدیکی میان او و حلقه اتصال کلام نقلی و کلام عقلی شیعه یعنی شیخ مفید ترسیم کرد.
این مقاله در پی آن است که اختلافات بین ابن بابویه و شیخ مفید را در عواملی غیر از مبانی فکری جستجو کند. به بیان دیگر، نشان دهد اختلافاتی که منجر به تفاوت آثار ایشان شده است، تنها در میزان به کارگیری مبانی است که هریک از آن دو به کار برده اند، ضمن اینکه غایت و هدف هر یک در طرح مباحث نسبت به دیگری دارای نوعی سعه و ضیق است.