بررسی رابطه صله رحم با اختلالات افسردگی

در منظر تفکر دینی صله ارحام جز دین ذکر شده که پیامد انجام آن کاهش افسردگی حسن خلق، توسعه اقتصادی، آبادانی شهرها، افزایش عمر، سیادت و آقایی و تعمیق محبت بین مومنین است. در قالب این چهار چوب نظری فرض شده است که صله ارحام و کیفیت روابط فامیلی عامل پیشگیری از افسردگی است.
در قالب یک طرح پژوهشی گذشته نگر، تحلیلی و مورد – شاهدی فرضیه مذکور آزمایش شد. جامعه مورد پژوهش کلیه بیماران با تشخیص «افسردگی اساسی» و «اختلال انطباقی با خلق افسرده» مراجعه کننده و بستری در مرکز پزشکی نور در نیمه اول سال 1376 بودند. بدین منظور 50 بیمار با تشخیص مذکور و 50 نفر از مراجعین به درمانگاه داخلی که فاقد علایم افسردگی بودند بطور تصادفی آسان انتخاب شدند. ابزار پژوهش مصاحبه روانشاختی بر اساس DSM IV و پرسشنامه مقیاسهای صله ارحام و قطع رحم بود. مقیاسهای مذکور بر اساس روش معمول آزمون سازی تهیه و دارای روایی محتوا، سازه و افتراقی و همچنین ضریب پایایی بالاست. سنجش میزان صله ارحام گروه ها مربوط به 5 سال اخیر زندگی آنها می شود. داده ها توسط روش های آماری آزمون t، تحلیل واریانس و ضریب همبستگی چند متغیره تحلیل شدند.
تحلیل داده ها توسط آزمون آماری t، نشان داد گروه کنترل نسبت به بیماران افسرده در 5 سال اخیر بطور معنی داری بیشتر مبادرت به انجام صله ارحام با والدین، افراد درجه افراد و سایر افراد فامیل نموده است (P<0.001). بیماران افسرده به طور معنی داری نمرات بیشتری در مقیاسهای قطع رحم (با والدین، افراد درجه اول و سایر افراد فامیل) در 5 سال اخیر نسبت به گروه کنترل داشتند (P<0.001). تفکیک گروه بیمار و گروه کنترل بر حسب جنسیت و تحلیل واریانس نمرات چهار گروه نشان داد تاثیر متغیر «کیفیت روابط» چیزی فراتر از اثر متغیر جنسیت در افسردگی است. تحلیل ضریب همبستگی نیز نشان داد اولا مقیاسهای آزمون صله ارحام دارای هماهنگی درونی بوده و کل آزمون دارای روایی سازه و افتراقی است. ثانیا رابط معنی داری بین صله ارحام با تحصیلات، سن و بعد خانوار دیده نشد.
این یافته ها از این دیدگاه حمایت می کند که تعلقات و روابط حمایتی بین فامیلی احتمالا به عنوان یک فرآیند ضربه گیر استرس (Stress Buffering Process) از آسیب پذیری فرد جلوگیری می کند. همانطور که در احادیث متواتر آمده صله ارحام موجب احساس حمایت عاطفی و مادی، بازخورد اطلاعات، افزایش عزت نفس، احساس کفایت و ارزش شده و ارزیابی مثبتی از خود، دیگران و آینده بدست می دهد.