ارزیابی پایداری عمکرد ژنوتیپ های برنج در مناطق مختلف استان گیلان

به منظور بررسی اثر متقابل ژنوتیپ × محیط وتعیین پایداری عملکرد ارقام برنج، آزمایش هایی با هشت ژنوتیپ برنج (هفت لاین امیدبخش و رقم شاهد خزر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در سه منطقه گیلان (رشت، هشتپر و رودسر) به مدت سه سال انجام شد. تجزیه واریانس ساده درسال ها و مکان های مختلف نشان داد که بین میانگین عملکرد ارقام مورد مطالعه تفاوت های قابل ملاحظه ای وجود دارد. تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثرات ساده رقم ومکان معنی دار بودند اما اثر ساده سال و اثرات متقابل مکان × رقم و سال × رقم معنی دار نشدند. اثرات متقابل سال × مکان و سال × مکان × رقم معنی دار وحاکی از وجود اثرات متقابل بین ژنوتیپ ها و محیط های مورد آزمایش بودند. پایداری عملکرد ارقام با استفاده از نه روش مختلف شامل: اکووالانس ریک، واریانس پایداری، شیب خط رگرسیون، واریانس انحراف از خط رگرسیون، واریانس و ضریب تغییرات محیطی، واریانس و ضریب تغییرات درون مکانی و روش رتبه، تعیین شد. نتایج حاصل از این نه روش نشان داد که لاین های 829، 830، 831 و833 از پایداری برخوردار بودند. لاین 831 با داشتن کمترین واریانس انحراف از خط رگرسیون، اکووالانس، واریانس پایداری و میانگین و انحراف معیار رتبه و همچنین نزدیک ترین شیب خط به یک، پایدارترین لاین بود. لاین 830 نیز از نظر پارامتر های واریانس و ضریب تغییرات محیطی و واریانس و ضریب تغییرات درون مکانی، پایدارترین لاین شناخته شد. بعلاوه لاین های 830 و 831 با میانگین عملکرد 5 تا 5/5 تن در هکتار، یعنی بیشتر از شاهد خزر، از ارقام پرمحصول این آزمایش بودند. ارزیابی میزان عطر دانه و مقاومت به بیماری بلاست نشان داد که این لاین ها از ارقام معطر و مقاوم بودند. در نتیجه با در نظر گرفتن سایر خصوصیات زراعی و کیفیت دانه مطلوب، به عنوان ارقام جدید انتخاب شده و در دست معرفی می باشند.