اندازه گیری آهنگ دز اشعه گاما و محاسبه آهنگ دز اندامهای حساس بدن در مظهر چشمه های آبگرم استان کرمان

کلیه ساکنین کره زمین در محیط کار و زندگی در معرض مقادیر کمی از اشعه هستند. از خطرات مقادیر کم پرتوگیری، ایجاد سرطان و نقایص ژنتیکی می باشد. در بعضی موارد پرتوزایی مجاور چشمه های آبگرم به دلیل غلظت بالای رادیوم-226 و محصولات واپاشی آن بیش از مناطق نرمال است. با توجه به استفاده عموم افراد از چشمه های آبگرم به دلیل خاصیت درمانی آنها، تنظیم دستور العمل بر مبنای میزان پرتوزایی در مظهر چشمه های آبگرم ضروری به نظر می رسد. در این تحقیق میزان آهنگ دز اشعه گاما در مظهر چشمه های آبگرم استان کرمان اندازه گیری و بر اساس آن آهنگ دز اندامهای حساس بدن محاسبه گردید.
تجهیزات مورد استفاده در این تحقیق شامل دستگاه سرویمتر 110-RDS، سه پایه به همراه قاب آلومینیومی، زمان سنج و دماسنج می باشد. پس از تعیین 19 ایستگاه (مظهر چشمه ها) سرویمتر در ارتفاع یک متری از سطح آب به طور افقی ثابت شده و آهنگ دز اشعه گاما به مدت یک ساعت در محل مورد نظر ثبت گردید. سپس با استفاده از ضرایب مربوط، آهنگ دزمعادل، موثر، مغز استخوان و اندامهای جنسی انسانی که در آن محیط قرار می گیرد محاسبه گردید. جهت مقایسه میانگین ها از آزمون تی مستقل استفاده شد.
آهنگ دز جذبی در مظهر 19 چشمه آبگرم در استان کرمان با توجه به امکان دسترسی به مظهر چشمه، اندازه گیری شد. نتایج حاصل نشان داد چشمه آبگرم امیره کیخسروی دارای بیشترین آهنگ دز سالانه (54/0 65/1میلی سیورت در سال) وکمترین آهنگ دز مربوط به چشمه غارایوب (23/0 53/0 میلی سیورت در سال) می باشد. همچنین آهنگ دز سالانه مغز استخوان و اندامهای جنسی در مظهر چشمه های اندازه گیری شده به ترتیب در محدوده 18/0 42/0 تا 43/0 32/1 و 19/0 43/0 تا 44/0 34/ 1 میلی سیورت در سال متغیرمی باشد.
این بررسی نشان داد که بیشترین آهنگ دز سالانه اندازه گیری شده در مظهر چشمه های آبگرم استان کرمان به میزان 120 درصد از آهنگ دز سالانه مناطق نرمال در فضای باز بیشتر می باشد که دلایل این امر را می توان وجود مواد رادیواکتیو در آب چشمه های آبگرم و ارتفاع مظهر چشمه ها از سطح دریای آزاد عنوان کرد. نظر به بالا بودن آهنگ دز اندامهای حساس افرادی که در مظهر چشمه ها قرار دارند نسبت به آهنگ دز سالانه مناطق نرمال در فضای باز، توصیه می شود حتی الامکان جهت استفاده درمانی از چشمه های چگری، خانقاه، غارایوب، جوشان، و چهار فرسخ استفاده گردد. همچنین با توجه به نتایج مطالعه رابطه ای بین آهنگ دز اشعه گاما با نوع و درجه حرارت چشمه ها وجود ندارد.