نسبت و رابطه ی علم کلام با دانش اصول فقه

در این جستار، با تعریف دو علم کلام و اصول فقه و تبیین اجمالی ویژگی مسایل این دو گستره از علوم اسلامی، به پیشینه ی تاریخی ورود مسایل کلامی به حوزه ی مباحث اصولی اشاره شده است. این امر از نوعی ارتباط بین مسایل کلامی و مسایل اصولی حکایت می نماید. علم کلام مشتمل بر مباحثی درباره ی گزاره هایی حقیقی از احوال مبدا و معاد است و دانش اصول متضمن بحث از گزاره هایی اعتباری است که در استنباط حکم شرعی فرعی موثر می افتد؛ بنابراین بیشتر مسایل علم کلام از حقایق، و مسایل دانش اصول از اعتباریات است. در زمینه ی رابطه ی تصدیق حقیقی با گزاره های اعتباری، برخی از عالمان بر عدم رابطه ی منطقی تولیدی بین آن دو تاکید دارند و بعضی دیگر به وجود رابطه ی منطقی بین آن دو معتقدند. مهم ترین ثمره ی مترتب بر این دو نظریه آن است که اصولی، تنها بر اساس نظریه ی اخیر می تواند از گزاره های کلامی در براهین اثبات مسایل اصولی استفاده نماید. با استقرا در مباحث اصولی طرح شده در کتب دانشمندان این علم درمی یابیم که اصولیان از بعضی از گزاره های کلامی به عنوان اصل و مبدا تصدیقی و دلیل بر برخی مسایل و مباحث اصولی بهره جسته اند.