بررسی و نقد دیدگاه کلیفورد و جیمز درباره عقلانیت باورهای دینی

یکی از پرسش های محوری در حوزه فلسفه دین، پرسش از معیار عقلانیت باورهای دینی است. تاثیرگذارترین پاسخ، پس از دوران روشنگری، پاسخ مدافعان دلیل گرایی بوده است. در این نوشتار، دیدگاه دبلیو. کی. کلیفورد به عنوان یک پارادایم متفکر دلیل گرای افراطی و دیدگاه پراگماتیسمی ویلیام جیمز به عنوان یک مخالف جدی دلیل گرایی افراطی بررسی و نقد شده است.کلیفورد ادعا کرده است که همواره، همه جا و برای همه کس، اعتقاد به چیزی بدون داشتن دلایل کافی غیرعقلانی خواهد بود. در مقابل، جیمز رهیافت کلیفورد را نامعقول می داند و از این فرضیه دفاع می کند که در بسیاری از موارد مانند باور به خدا، در صورت نبودن دلیل های کافی هنوز انسان حق باور یافتن را دارد. هرچند فرضیه جیمز نسبت به دلیل گرایی افراطی کلیفورد از اشکالات کمتری برخوردار است، اما هنوز دلیل گرایی در یک شکل معتدل قابل دفاع خواهد بود.