روش استنباط گزاره های علمی از ساختار سوره ها

نگرش جامع گرایانه به معانی سوره ها، نگرشی نو و ساختاری به مفاهیم مطرح شده در سوره است و همچون هر نگاه دیگری، پیامدها و آثار جدیدی به دنبال دارد. این نگاه نو، افق جدیدی در درک و فهم معانی بلند این کتاب آسمانی گشوده و روش های نوینی را در عرصه قرآن پژوهی و آموزش های قرآنی ارائه می دهد و چه بسا بسیاری از راه های ناهموار را در مسیر تلاش های قرآنی همچون تفسیر جوانان هموار و آسان نماید. برخی از آثار و نتایج سودمندی که برای این نگرش قرآنی می توان برشمرد عبارت است از:1. کشف افق های جدید در اعجاز قرآنیکی از جنبه هایی که در بررسی اعجاز قرآن کمتر مورد توجه واقع شده است جنبه ساختاری آن است. مطالعه و بررسی ساختار قرآن و ترسیم ابعاد اعجازی آن از این جهت که قرآن در درجه نخست یک «متن» است، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. شکی نیست که در پیدایش یک اثر توانمند ادبی، گزینش واژه ها، آهنگ کلمات و ترکیب آنها نقش بسزایی دارد، اما بنیادی ترین چیزی که شکل نهایی متن را سامان می دهد و ارتباط واژه ها و جملات را معنادار می کند، ساختار معنایی متن است. جملات زیبا اما ناهماهنگ و ناموزون، هیچ گاه یک متن ادبی توانمند و فصیح را به ارمغان نمی آورد.
2. آشنایی سریع و آسان با مفاهیم قرآنتهیه تفسیری بر اساس ساختار سوره ها می تواند بستر مناسبی برای آشنایی سریع نسل جوان با مفاهیم قرآنی باشد. با کمک این طرح می توان مفاهیم اساسی و کلیدی همه سوره ها را به صورت نمودار درختی در آورد و با توجه به سطوح مخاطبان طی30 یا 100 یا 150 جلسه مفاهیم قرآن را به طور کامل به علاقمندان آموزش داد.
3. حل اختلافات تفسیریاگر بپذیریم که هر سوره دارای غرض واحدی است که مجموع آیات سوره برای تبیین و تشریح آن غرض گرد هم آمده اند، می توانیم در پرتو آن بسیاری از ابهامات تفسیری و اختلاف نظر مفسران را در فهم آیات حل کنیم. غرض اصلی و محور اساسی در فهم هر سوره، معیار و شاخص دقیقی است که بر اساس آن می توان هر گونه انحراف تفسیری و خطا در برداشت را تشخیص داد و از رهگذر آن به تفسیر و تبیین آیات پرداخت.
4. ارائه «ترجمه ای پیوسته» و تفسیری از قرآن«ترجمه پیوسته و تفسیری» یا «ترجمه ساختاری» روش جدیدی در ترجمه قرآن کریم است. در این شیوه، فهم معانی و مطالب قرآن بسیار آسان و روان شده و مترجم با افزودن توضیحات تفسیری در متن و پاورقی، تا حدی خواننده را از مراجعه به تفاسیر بی نیاز کرده است. افزون بر این خواننده با توجه به فصل بندی سوره، هر سوره را به شکل متنی پیوسته احساس می کند و پایان یافتن یک آیه و شروع آیه دیگر را کاملا با هم مرتبط می بیند و اهداف و مقاصد سوره را به خوبی درک می کند. «ترجمه پیوسته» وفادارترین ترجمه نسبت به قرآن مجید است؛ زیرا ضمن رعایت شرایط و مبانی علمی برای دستیابی به مفاهیم بی کران قرآن، مطالب هر سوره را به صورت یک واحد به هم پیوسته و یک مجموعه هماهنگ ارائه می کند.
5. شناخت اسباب نزول های جعلییکی از فواید و کارکردهای کشف غرض سوره ها این است که در بسیاری از موارد می توان از آن به عنوان معیاری برای تشخیص اسباب نزول صحیح از روایات متناقض یا تبیین صحت و میزان انطباق یک روایت با واقعیت سود جست.
شناخت شان نزول آیات نقش بسیار مهمی در فهم و درک معانی قرآن و حل مشکلات تفسیری دارد، اما وجود روایات متناقض چالشی بزرگ در تعیین شان نزول آیات و سوره ها پدید آورده است. از آنجا که مضمون کلیه آیات موجود در یک سوره با غرض سوره متناسب است، بنابراین تنها شان نزولی را می توان معتبر شمرد که با غرض سوره هماهنگ باشد و در صورتی که شان نزول های متفاوت همگی با غرض سوره متناسب بودند، آن گاه از قرائن و دلایل دیگر برای سنجش صحت شان نزول می توان یاری جست.