قطب الدین شیرازی توجیه گر نظریه ی سلطنت با خلافت

قطب الدین شیرازی دانشمند و صوفی و عارف سده ی هفتم وهشتم هجری قمری است. وی پس از مدتی اشتغال به پزشکی در شیراز، در نیمه ی دوم سده ی هفتم، شیراز را وا نهاد و برای کسب دانش و علوم رایج دوران خود عازم مراغه شد. در مراغه به خدمت خواجه نصیرالدین طوسی درآمد و مرتبه اش به جایی رسید که در زمره ی اعضای رصد خانه ی ایلخانی درآمد و کتاب هایی در حکمت و هیئت و طب نزد خواجه برخواند. سپس برای کسب معارف عرفانی، از مراغه راهی دیار عراق عجم و بغداد و روم شد و به خدمت عارفان و صوفیان بسیاری رسید و در واپسین سال های عمر خود نیز به محضر مولانا جلاالدین بلخی و صدرالدین قونوی راه یافت و از صدرالدین اصول طریقت آموخت.
قطب الدین علاوه بر دانش های دقیق زمان خود، چون طب و هیئت، در حکمت مشایی و اشراقی نیز دستی توانا داشت و می توان وی را شارحی بزرگ در این زمینه به حساب آورد. وی همچنان که اهل طریقت است، در شریعت نیز مرتبه ای بلند دارد و در دوره ای زندگی می کند که اندیشه های صوفیانه و زاهدانه و عارفانه، فراگیری تام و تمام یافته است. او را می توان از جمله افراد مهمی به حساب آورد که بر بنیاد اندیشه های عارفانه و صوفیانه، شیوه ای نو از چگونگی کشورداری و حکمرانی عرضه داشته است. شیوه هایی که در نوع خود بدیع و جالب توجه می نماید. قطب الدین دانشنامه ای دارد به نام «دره التاج لغره الدباج». این کتاب شامل دانش های عقلی و نقلی و ادبی دوران است و به تقلید از دانشنامه ی علایی بوعلی سینا نوشته شده است. قطب الدین با تاثیر از وی و با پیروی از خواجه نصیرالدین طوسی در حکمت عملی اندیشه های نویی درباره ی همسازگری بنیان های اندیشه ی سلطنت با خلافت ارائه داده است. در این مقاله به جنبه هایی از این بنیان فکری قطب الدین که توجیه گر همسان بودن سلطنت با خلافت است، اشاره می کنیم.