بررسی تغییرات سطوح الکترولیت ها و قند خون در بیماران دچار مسمومیت حاد ناشی از فسفید آلومینیوم (قرص برنج)

در ایران انواعی از فرآورده های فومیگانت حاوی فسفید آلومینیوم که به قرص برنج معروف می باشند، به طورگسترده ای جهت از بین بردن حشرات در بسیاری از مناطق کشور از جمله استان های شمالی مورد استفاده قرار می‎گیرند. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تغییرات الکترولیت ها و قند خون در بیماران دچار مسمومیت حاد ناشی از فسفید آلومینیوم با هدف بررسی جایگاه این تغییرات در تعیین پیش آگهی این بیماران می باشد.
این مطالعه به صورت بررسی مورد- شاهد انجام گرفت. کلیه بیماران دچار مسمومیت حاد با فسفید آلومینیوم که از فروردین 1384 لغایت اردیبهشت ماه 1385 به بخش مسمومین بیمارستان لقمان حکیم تهران مراجعه و در بخش مراقبت های ویژه بستری شده بودند، مورد مطالعه قرارگرفتند. بیماران به دو گروه بیماران فوت شده در اثر مسمومیت (مورد) و بهبود یافته (شاهد) تقسیم شدند. اطلاعات دموگرافیک و تغییرات الکترولیت ها و قندخون در هرگروه بررسی و با هم مقایسه گردیدند.
یافته ها: در دوره زمانی یاد شده، 45 بیمار (21 زن و 24 مرد) که با تشخیص بالینی مسمومیت حاد ناشی از فسفید آلومینیوم در بخش مراقبت های ویژه بستری شده بودند،در این مطالعه مورد بررسی قرار گرفتند. میانگین سنی بیماران 58/1129/27 سال و دامنه سنی از 14 تا 62 سال متغیر بود. از کل بیماران، 32 بیمار در اثر مسمومیت فوت نموده و 13 بیمار زنده ماندند. میزان سدیم و پتاسیم سرم در گروه بیماران فوت شده به ترتیب 1/138/140 و 14/095/3 میلی مول در لیتر و در گروه شاهد 09/469/139 و 11/086/3 میلی مول در لیتر گزارش گردید. هایپو کالمی و هایپرکالمی به ترتیب در 79/17% و 4/4% مشاهده شد همچنین هایپوناترمی و هایپرناترمی به ترتیب در6/6% و 5/15% بیماران مشاهده شد. میزان بیکربنات سرم درگروه مورد و شاهد به ترتیب 9/025/11 و 08/1 3/12 میلی مول در لیتر گزارش گردید. دامنه تغییرات قند خون در بیماران از 18 تا 432 میلی گرم در دسی لیتر متغیر بود. میانگین قند خون در بیمارانی که در اثر مسمومیت فوت شدند 18/20 6/222 میلی گرم در دسی لیتر و درگروه بهبود یافته 7/13 4/143 میلی گرم در دسی لیتر بود. 4/4% بیماران هایپوگلیسمی و7/57% بیماران هایپرگلیسمی داشتند.
نتیجه گیری: با وجود ایجاد تغییرات وسیع در غلظت الکترولیت ها و بیکربنات و قند خون، این موارد می توانند نشاندهنده شدت مسمومیت بوده و در این بیماران این موضوع می تواند نقش مهمی در برنامه ریزی درمانی داشته باشد.