تحلیلی بر موانع فراروی آمایش سرزمین در ایران

کشور ایران دارای حدود شش دهه سابقه رسمی برنامه ریزی عمرانی است و برنامه ریزی در خلال این مدت به طور عام و آمایش سرزمین به تبعیت از شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی همواره با تغییرات و دگرگونی هایی همراه و فراز و نشیب های بسیار زیادی را شاهد بوده است. لذا شناخت این تحولات برای رسیدن به راهکارهای عملی و رفع تنگناها و موانع فراروی آمایش سرزمین بسیار حیاتی می باشد. بررسی سیر تحولات آمایش سرزمین طی سال های گذشته از این واقعیت حکایت دارد که موضوع عدم تعادل های منطقه ای و عدم استفاده از قابلیت های سرزمینی و به عبارتی توسعه نیافتگی بخش های وسیعی از کشور همواره به عنوان یکی از مهم ترین دغدغه های برنامه ریزان چه قبل و چه بعد از انقلاب بوده است. به همین دلیل نیز طی سال های گذشته اقدامات گسترده چه در قالب طرح های مطالعاتی یا تدوین قوانین و مقررات صورت گرفت، اما به دلایل مختلف، این اقدامات عقیم مانده و کماکان موضوع آمایش سرزمین و توزیع عادلانه فعالیت ها و جمعیت در پهنه سرزمین در کانون توجهات برنامه ریزان و تصمیم گیران کشور قرار گرفته است.
با توجه به موارد فوق در این مقاله تلاش شده است تا تصویری خلاصه از تحولات برنامه ریزی کشور با تاکید بر آمایش سرزمین طی سال های گذشته ارایه شود و جایگاه آن در نظام برنامه ریزی کشور تبیین گردد. در ادامه به صورت اجمالی به خلاصه ای از عدم تعادل های منطقه ای در کشور اشاره و مهم ترین ویژگی های این عدم تعادل های منطقه ای فهرست شده اند. در بخش آخر نیز تعدادی از مهم ترین مسایل و مشکلاتی که در حال حاضر سیاست ها و برنامه های آمایش سرزمین با آنها مواجه هستند، مورد تحلیل بررسی قرار گرفته و در بخش پایانی و پس از جمع بندی نیز راهکارهای رفع این تنگناها و مشکلات ارایه شده اند.