بررسی تغییرات مکانی پرفشار جنب حاره در بارش های تابستانه نیمه ی جنوبی ایران

به منظور شناسایی ارتباط مکانی سیستم پرارتفاع جنب حاره با بارش های تابستانه ی نیمه ی جنوبی ایران، داده های بارش روزانه ی ایستگاه های سینوپتیک نیمه ی جنوبی ایران در دوره ی 1987 تا 2005 مورد بررسی قرار گرفت و شش دوره ی بارش فراگیر انتخاب گردید. بعد از بررسی نقشه ی فشار سطح زمین و ارتفاع ژئوپتانسیل در ترازهای 700، 500 و 300 هکتوپاسکال در روزهای بارش انتخاب شده، دو الگوی متفاوت شناسایی گردید. در الگوی نوع اول، در نتیجه ی حرکت چرخندی سیستم موسمی، رطوبت اقیانوس هند و دریاهای مجاور به سطوح پایین تروپوسفر انتقال می یابد. در سطوح میانی، ناوه ی غربی به سمت نیمه ی جنوبی ایران گسترش یافته و سبب عقب نشینی زبانه پرارتفاع جنب حاره به عرض های پایین می شود. همچنین محور زبانه ی پرفشار جنب حاره تقریبا به حالت غربی- شرقی قرار می گیرد. در بارش های این الگو حداکثر کاهش ارتفاع ژئوپتانسیل به ترتیب در ترازهای 300 و 500 هکتوپاسکال اتفاق می افتد و به علت تضعیف سیستم جنب حاره در سطوح میانی تروپوسفر ضخامت لایه ی همرفت تا تراز 500 هکتوپاسکال ادامه می یابد. در الگوی نوع دوم، سیستم موسمی به سمت ناحیه ی مطالعه ما گسترش یافته و همراه با نزدیک شدن کم فشارهای موسمی بارش های شدیدی رخ داده است.
در این نوع الگو ناوه ی جریانات غربی به سمت حوضه ی دریای مدیترانه گسترش یافته و سبب عقب نشینی زبانه ی پرارتفاع جنب حاره به سمت شمال آفریقا می شود و هسته ی پرارتفاعی از آن جدا شده و برروی ایران باقی می ماند. در چنین شرایطی سیستم پرارتفاع به لایه های بالاتر انتقال می یابد و شرایط برای صعود هوای مرطوب موسمی و ایجاد بارش های همرفتی ایجاد می شود. در بارش های این الگو حداکثر کاهش ارتفاع ژئوپتانسیل در تراز 700 هکتوپاسکال رخ داده و ضخامت لایه ی همرفت نسبت به الگوی اول کمتر بوده و تا بالاتر از تراز 700 هکتوپاسکال می رسد.