بررسی ویژگی های ژئوشیمیایی و کانی شناسی زغال سنگ های حوزه زغالی کارمزد، البرز مرکزی، استان مازندران

معادن کارمزد در استان مازندران (ایران) به عنوان یکی از بزرگترین و قدیمی ترین مناطق تولیدکننده زغال سنگ در حوزه زغالی البرز مرکزی مطرح است. در تابستان 84 به منظور بررسی ویژگی های ژئوشیمیایی و کانی شناسی زغال سنگ های حوزه زغالی کارمزد، از زغال سنگ، سنگ میزبان و باطله های زغالی، نمونه بردارهایی انجام گرفت. از نظر زمین شناسی تمام لایه های قابل کار زغال سنگ در سری میانی کارمزد با سن لیاس قرار دارند که شامل تناوبی از ماسه سنگ های درشت دانه، کنگلومرای ریز دانه، ماسه سنگ های ریز دانه خاکستری، همراه با لایه های شیل و آرژیلیت است. این زغال سنگ ها در گروه کم گوگرد و کم خاکستر رده بندی می شوند. بر اساس نتایج کانی شناسی و ژئوشیمی جز اکسید فسفر P2O5 اکسیدهای دیگر به کانی های موجود در زغال سنگ وابسته اند. نتایج ماتریس همبستگی، آنالیز خوشه ایو آنالیز مولفه اصلی نشان می دهد، بین درصد اکسیدهای Fe2O3-SO3 و CaO-MgO-MnO رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد و در دو گروه مجزا قرار می گیرند. این اکسیدها به ترتیب با کانی های پیریت با خاستگاه سین ژنتیک و کانی های کلسیت و دولومیت با خاستگاه اپی ژنتیک است. ارتباط مثبت بین درصد اکسیدهای SiO2، Al2O3، Na2O + K2O و TiO2 به مراتب ضعیف تر از گروه های دیگر است می باشد؛ که به دلیل حضور کانی های رسی، کوارتز و آناتاز با خاستگاه آواری است. براساس نتایج به دست آمده مقدار عناصرجزئی و نادر جز Cl به اجزای معدنی در زغال سنگ وابستگی دارند؛ به طوری که خاستگاه فلزات سنگین، عناصر Rb-V و عناصرSr، Ba، Nb، Ce، Zr، Mo، W، Th، U، Y به ترتیب به کانی های سولفیدی، کانی های رسی و سنگ مادر وابسته اند. در زغال سنگ های کارمزد تمرکز TiO2 و اغلب عناصر جزئی و نادر بیشتر از زغال سنگ های جهان است.