مقایسه نیاز آبی، بهره وری آب و بهره وری اقتصادی آن در گندم و کلزا در غرب کشور در سال های پر باران

در سال های پرباران غرب کشور، بارندگی ها از اوایل پاییز شروع و تا اواسط بهار سال بعد ادامه می یابد. در چنین سال هایی باید محصولات پاییزه ای را کشت کرد که بیشتر نیاز آبی خود را از نزولات آسمانی تامین کنند. به منظور مقایسه دو گیاه زراعی گندم و کلزا از نظر پارامترهای مذکور، یک طرح تحقیقاتی در سال زراعی 81-1380 (سال پرباران) در ایستگاه تحقیقات سراب چنگایی (استان لرستان)، اجرا شد. دو گیاه در کرت های 12 مترمربعی (4*3 متر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، به صورت ردیفی کشت شدند. کلزا در تاریخ 24/7/1380 و گندم در تاریخ 15/8/1380کشت شد. آبیاری هر دو گیاه براساس معیار رطوبت خاک معادل 60 درصد ظرفیت زراعی و با استفاده از یک پمپ کوچک متصل شده به کنتور و شیلنگ، انجام گرفت. هر دو گیاه در هفته آخر خردادماه سال بعد برداشت و عملکرد دانه آنها مشخص شد. نتایج طرح نشان داد که اختلاف میانگین کل آب مصرفی، بهره وری آب و بهره وری اقتصادی آب دو گیاه زراعی در سطح یک درصد معنی دار است. مشخص شد که در سال های پرباران مناطق غربی کشور (بارندگی بیش از 500 میلی متر)، گندم با 2 بار آبیاری (در تاریخ های 19/8/1380 و29/2/1381) و کل آب مصرفی (آبیاری+ بارندگی مؤثر) 5000 متر مکعب در هکتار و کلزا با 3 بار آبیاری (در تاریخ های 24/7/80، 29/7/80 و29/2/81) و کل آب مصرفی 6590 متر مکعب در هکتار، دوره رشد خود را تکمیل می کنند. میانگین بهره وری آب در گندم و کلزا به ترتیب 64/1 و 60/0 کیلوگرم بر متر مکعب و بهره وری اقتصادی مصرف آب آنها به ترتیب 2128 و 1508 ریال بر متر مکعب بود. نتیجه آنکه در سال های پرباران مناطق غرب کشور، کشت گندم (به عنوان گیاه پاییزه) با توجه به تعداد آبیاری و کل آب مصرفی کمتر و در عین حال بهره وری آب و بهره وری اقتصادی بیشتر بر کشت کلزا برتری دارد.