نگاهی به نفس و ذهن و نقش آنها در ادراک

در مقاله حاضر، از اهمیت علم و ادراک سخن می رود و بر نقش نفس و ذهن در این زمینه تاکیدمی شود. با اینکه نفس شریف ترین عنصر ذاتی و واقعیت وجودی انسان است، اما به نظر می رسدقدر آن مجهول مانده است. نفس نه تنها با قلب و عقل، بلکه گاه با ذهن نیز مترادف گرفته می شود.
ادعای نگارنده این مقاله آن است که اهمیت نفس از ذهن بیشتر است و در واقع، بین آن دو، رابطهعموم و خصوص مطلق وجود دارد. با در نظر گرفتن نقش ارزنده نفس، می توان گفت که: «علم»حضور معلوم و یا اعیان خارجی در نزد نفس است. هم زمان، ذهن انعکاسات اعیان خارجی رادریافت و ثبت می کند و موجود ذهنی را تشکیل می دهد که این موجود به نوبه خود، در حضورنفس قرار می گیرد و ادراک می شود. بنابراین، نفس با اشراف بر اعیان خارجی از یک طرف و بااشراف بر موجود ذهنی از طرف دیگر هم زمان دو کارکرد دارد و موجود عینی و ذهنی را ادراکمی کند. بدیهی است که موجود ذهنی برگرفته از موجود خارجی، و موجود خارجی نیز قائم به خودو مستقل از ذهن آدمی است. حکم، به مثابه عمل نفسانی، در تایید اعیان خارجی و نیز انعکاساتذهنی نقش دارد.