طراحی ابزار اندازه گیری وضعیت اقتصادی اجتماعی در شهر تهران

وضعیت اقتصادی اجتماعی افراد جامعه که نقش قابل ملاحظه ای در سلامت آنان دارد، خود متاثر از عوامل متعددی است. این متغیر در تمامی پژوهش های علوم پزشکی و بهداشتی، به مثابه یکی از متغیرهای زمینه ای، مورد اندازه گیری قرار می گیرد. تاکنون در کشور ابزاری که در این خصوص محققان را یاری نماید، ارائه نگردیده است. در پژوهش حاضر، سعی بر آن بود ابزار دقیقی که اعتبار آن در عمل، مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفته است، طراحی گردد تا اندازه گیری این متغیر در پژوهش های علوم پزشکی و بهداشتی با دقت لازم صورت گیرد. مطالعه حاضر به صورت مقطعی انجام شد و جامعه هدف در آن همه خانوارهای ساکن در شهر تهران بودند. حجم نمونه مورد نیاز برای جمع آوری داده ها 1000 خانوار تعیین گردید. برای تعیین پایایی سؤالات در هر حیطه، ثبات داخلی پرسشنامه با استفاده از شاخص آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفت. اعتبار محتوای سوالات پرسشنامه نیز با نظر کارشناسان مربوط بررسی و اصلاح گردید. اعتبار ساختاری با استفاده از روش تحلیل عاملی محاسبه شد.
نتایج نشان دادند که متغیرهای تسهیلات و اوقات فراغت (71/0=α)، مشخصات سرپرست و همسر سرپرست خانوار (67/0=α)، مسکن (66/0=α) و هزینه ها و درآمد (34/0=α) دارای بالاترین پایایی بودند. نمره های پایایی به دست آمده نشان دادند که متغیرهای مربوط به تسهیلات و اوقات فراغت، نسبت به متغیرهای دیگر، همبستگی بیشتری با یکدیگر داشتند. همبستگی متغیرهای تحصیلات سرپرست خانوار، تحصیلات همسر سرپرست خانوار، مساحت منزل مسکونی، قیمت زمین منزل مسکونی، داشتن خودرو شخصی و داشتن رایانه با نمره کل از سایر متغیرها بیشتر بوده است. از این رو، با استفاده از مجموع متغیرهای فوق، شاخص خلاصه شده تعریف گردید.
در این مطالعه، با استفاده از روش تحلیل پایایی، پرسشنامه ای استاندارد تهیه شد که هر دسته از سؤالات آن به طور جداگانه و همچنین بخش های مختلف آن، در مجموع، دارای ثبات داخلی مناسبی هستند.