قفقاز، موزائیک اقوام؛ علل و عوامل

منطقه قفقاز یکی از قدیمی ترین مراکز تمدن بشری است و اقوام گوناگون با زبانها و ادیان مختلف در قفقاز زندگی می کنند. به نوشته استرابو، در حدود دو هزار سال قبل حدود 70 قبیله، در این منطقه زندگی می کردند. هزار سال پس از استرابو، مسعودی جغرافیدان مسلمان در «مروج الذهب» می نویسد: تعداد گروهای قومی در قفقاز آنقدر زیاد است که گاه مردم، زبان روستای مجاور را هم در نمی یابند. در حال حاضر در این منطقه حدود 50 گروه قومی وجود دارد که به سه خانواده زبانی تقسیم می شوند: خانواده زبانهای قفقازی، هند و اروپایی و آلتایی.
تنوع قومی در منطقه قفقاز در نوع خود بی نظیر است و درست به همین دلیل است که از این منطقه با عنوان موزائیک اقوام یاد می شود. پیچیده ترین وضعیت در منطقه مربوط به قفقاز شمالی است. این منطقه با دارا بودن بیش از 19 گروه قومی و محلی و نیز عده قابل توجهی از افراد روس تبار و نیز اقلیت های قزاق، نوگای و برخی گروه های دیگر به یکی از متنوع ترین مناطق جهان از نظر زبانی و قومی بدل شده است. البته این سخن به این معنا نیست که قفقاز جنوبی، فاقد این تنوع قومی هست بلکه اقلیتها زیادی در این منطقه وجود دارند و در مواقعی باعث بروز مشکلات جدی- نظیر خطر تجزیه طلبی- دراین کشورها شده است که آخرین نمونه آن را می توان در بحران گرجستان با روسیه که در پی حمله گرجستان به اوستیای جنوبی صورت گرفت، مشاهده کرد.
پژوهش حاضر قصد دارد با تمرکز برموضوع تنوع قومی در قفقاز و اشاره به نقش عوامل موثر در این تنوع، در نهایت به بررسی همزیستی مسالمت آمیز این اقوام در طول سالیان دراز در منطقه قفقاز بپردازد.