سهم زبان فارسی در شکل گیری زبان و ادبیات اردو

نقش زبان شیرین فارسی در تامین رفاه اجتماعی و انسان‌دوستی، بر صاحب‌نظران پوشیده نیست. هرچند خاستگاه این زبان و ادبیات غنی‌اش، سرزمین‌های ایران، افغانستان کنونی و آسیای میانه است، درخشش آن، نه تنها ایران و افغانستان بلکه شبه‌قاره پاکستان و هند و بنگلادش را نیز از فروغ مهرآیین خود روشن می‌نماید و حتی در مواردی، به صورتی دلپذیر و معنادار از بسیاری از روابط سیاسی و اجتماعی سبقت می‌گیرد. موضوع مهاجرت و مسافرت شاعران و نویسندگان ایرانی به شبه‌قاره، که شاخه‌ای از روابط ادبی و فرهنگی دو سرزمین پاکستان و ایران به‌شمار می‌آید، درخور تحقیق و مطالعه جدی است. کشور پاکستان از حیث اقتدار، و هویت سیاسی و فرهنگی خاص خود، تنها شصت سال عمر دارد؛ اما حوزه جغرافیایی‌ای که امروز پاکستان نامیده می‌شود، در تراوش‌‌ها و ازجمله ادب فارسی به ظرایف فرهنگی بسیار دست یافته است. سخنوران این سرزمین همواره شعر فارسی را به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین و گسترده‌ترین آثار فرهنگ بشری، ستوده‌اند. شعر پارسی در دو حوزه صورت و معنا ویژگی‌هایی خاص خود دارد که آن را از شعر دیگر ملل متمایز می‌نماید. امروزه زبان‌های فارسی و اردو ازجمله نزدیک‌ترین زبان‌های جهان به یکدیگر به‌شمار می‌روند. اردو از زبان‌های آریایی هند و انشعاب یافتند که از سانسکریت می‌باشد؛ ولی چون در محیط زبان فارسی بالیده، به شدت تحت تاثیر این زبان قرار گرفته است. این تاثیر به‌ویژه در ادبیات اردو تا آن حد است که شعر اردو را پرتوی از شعر فارسی شمرده‌اند. به گفته عبدالسلام ندوی، ادبیات اردو در زیر بال شعر فارسی پرورش یافته، از این مادرخوانده نظم و نثر، سبک و مضمون، بحر و وزن و قافیه و شکل را به ارث برده و مخصوصا الفاظ آن کاملا از فارسی نشات گرفته است. هدف ما از این پژوهش، بازنمایی تاثیر زبان و ادبیات فارسی بر زبان، ادب و درونمایه زبان اردو می‌باشد و اطلاعات لازم برای نگارش مقاله با استفاده از شیوه تحلیل محتوای اشعار شاعران برجسته اردو چون حفیظ، جوشن، یلدرم، ابوالکلام آزاد، نیاز فتح پوری، مجنون گورکهپوری و مهد افادی، به منظور نشان دادن جلوه‌های تاثیرپذیری آنها از زبان و ادبیات فارسی به دست آمده است.