سرمایه اجتماعی و عملکرد اقتصادی: بررسی مقایسه ای استان های ایران

هدف مقاله حاضر، بررسی تحلیلی و آزمون تجربی رابطه میان سرمایه اجتماعی و عملکرد اقتصادی در ایران است و نظریه محوری انتخاب شده چنین است که: سرمایه اجتماعی (در اینجا به عنوان اعتماد متقابل بین افراد و واحدهای اقتصادی)، عامل مهمی است که در کنار سایر عوامل مانند سرمایه فیزیکی و سرمایه انسانی، اختلاف بین رشد اقتصادی مناطق را توضیح می دهد. در این دیدگاه، اعتماد به معنی”اعتقاد به پایبندی افراد به تعهداتشان در تعامل های اقتصادی اجتماعی“است. در واقع چنین اعتقادی است که موجب آسانی و روانی برقراری تعامل ها و مبادل ها می گردد. بر این اساس، نخست چارچوبی نظری برای تبیین آثار مثبت سرمایه اجتماعی بر رشد اقتصادی ارائه شد، سپس در یک آزمون تجربی این رابطه برای استان های ایران در سال 1380، مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور، نخست با استفاده از داده های مربوط به 28 استان کشور، رابطه بین اعتماد (در دو دسته اعتماد خاص و اعتماد عام) و رشد اقتصادی، بررسی شد. آنگاه به منظور تفکیک «شدت اثر» اعتماد به گروه های اجتماعی اقتصادی مختلف بر روی رشد اقتصادی و گروه های اجتماعی اقتصادی مشمول دسته”اعتماد عام“به سه زیر شاخه: مراجع قانونی، مراجع اجتماعی و مراجع اقتصادی تقسیم گردید و اثر هر یک به صورت جداگانه بر روی رشد اقتصادی آزمون شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد، اعتماد عام از شدت اثر بیشتری با درجه معنا دار بالاتری نسبت به شاخص عام برخوردار است. همچنین تفکیک شاخص اعتماد عام به سه گروه مراجع قانونی، اجتماعی و اقتصادی تفاوت معنا دار گروه ها را در توجیه تغییرات رشد اقتصادی در میان استان ها نشان داد. در این میان، اعتماد به مراجع اقتصادی و سپس مراجع قانونی به مراتب بیش از شاخص اعتماد به مراجع اجتماعی، رشد اقتصادی در میان استان ها متاثر می سازد.