سکونتگاه های غیر رسمی و برنامه ریزی های اجتماع محور

براساس مطالعات سازمان ملل «اسکان غیررسمی» چالش اصلی هزاره سوم خواهد بود و پیش بینی شده است که تا سال 2020 رقم کل ساکنین اسکان غیررسمی جهان تقریبا به یک میلیارد و چهارصد میلیون نفر افزایش خواهد یافت. گسترش سریع شهرها در سراسر جهان با رشد سریع سکونت گاه‏ های غیررسمی همراه بوده است. رشد بی رویه این سکونت گاه ‏ها ضمن برهم زدن مبلمان شهری و تخریب محیط زیست، مسایل اجتماعی و فرهنگی زیادی را خصوصا در زمینه افزایش آسیب‏ های اجتماعی درپی داشته است. راهکارهای ارایه شده دراین خصوص، از حذف و تخریب تا بهسازی و توانمندسازی این سکونت گاه ‏ها تنوع داشته است. عده‏ ای آنها را به عنوان یک معضل اجتماعی قلمداد می ‏کنند و به تخریب و یا رها کردن آنها به حال خود معتقدند. و عده ‏ای دیگر از صاحب نظران براین باورند علیرغم اینکه این سکونت گاه ها دارای مشکلات و مسایل‏ فراوانی می‏ باشند، اما امروزه به عنوان یک راه حل شناخته و تنها راه خانه ‏دار شدن گروهی از افراد تهیدست جامعه قلمداد شده و تخریب آنها در سطح جهان و ایران نه عملی و نه انسانی است؛ و با برنامه‏ ریزی های دقیق و منسجم می‏ توان از توان و ظرفیت این سکونت گاه ها در راستای توانمندسازی آنان استفاده نمود. تجارب اخیر در این زمینه حاکی از غلبه دیدگاه توانمندسازی و توجه به برنامه‏ های اجتماع محور در مواجهه با مسئله سکونت گاه‏ های غیررسمی است. در این دیدگاه اساس بر مشارکت ساکنین خصوصا رهبران محلی و متنفذین در برنامه ‏ریزی واجرای برنامه‏ ها می‏ باشد. این امر سبب تسهیل همکاری‏ ها و تشریک مساعی شده و زمینه را برای ابتکار عمل برای غلبه بر مسایل و مشکلات اجتماع محلی فراهم می‏ کند. به این ترتیب موجب افزایش کیفیت زندگی و کاهش آسیب‏ های اجتماعی سکونت گاه ‏های غیررسمی می‏ شود. در این مقاله سعی شده است تا با تکیه بر رویکردهای اجتماع محور، برنامه توانمندسازی در سکونت گاه ‏های غیررسمی کلان شهرتهران مورد بررسی قرار گیرد.