فاعل دارای حالت مفعولی در زبان فارسی

فارسی زبانی ضمیر انداز با ترتیب فاعل، مفعول و فعل است که در آن همه گروه های نحوی اصلی به جز گروه فعلی، هسته ابتدا هستند. فعلها در این میان رفتار دوگانه ای از خود نشان می دهند به طوری که در حالت بی نشان متممهای غیر فعلی آنها پیش از هسته فعل و متممهای جمله ای آنها پس از هسته فعل قرار می گیرد (سمیعیان 1983، کریمی 1989، درزی 1996). گروه های اسمی در این زبان دارای حالت آشکار نیستند. اما مفعولهای مشخص نشانه «را» دارند که به پیروی از کریمی (1989) آن را نشانه آشکار حالت مفعولی در نظر می گیریم. وجود را بر روی گروه های اسمی فاعل یا متمم منجر به ساختی غیر دستوری می شود. در این مقاله در پی آنیم که ثابت کنیم گروه اسمی با نشانه «را» در جملات موسوم به ساخت تمیز همچون «من بهرام را عاقل می پندارم» در واقع فاعل یک خرده جمله است. از این رو، ضمن اثبات وجود این مقوله در زبان فارسی نشان می دهیم که فاعل نیز در این زبان می تواند به شرط وقوع در جایگاه نحوی مناسب نشانه «را» را بپذیرد.در بخش یک این مقاله به مجادله بر سر خرده جمله می پردازیم. در بخش دو، خرده جمله را در ساخت تمیز در فارسی نشان می دهیم.در بخش سه تحلیلی کمینه گرا از این ساخت ارائه می دهیم و در نهایت بخش چهار پایان مقاله خواهد بود.