طرح آبیاری خوزستان و سیاست بریتانیا 1910-1870

در خلال قرن نوزدهم خوزستان که زمانی 50 میلیون دلار (به قیمت ارز سال 1962) مالیات آن بوده، سرزمین بسیار حاصلخیزی به شمار می رفته است. بسیاری از مقامات بریتانیا و هند بریتانیا که در ایران ماموریت داشته اند از فراوانی آب و خوزستان که از طریق 5 رودخانه بزرگ و شبکه های گسترده آبیاری تامین می شده سخن گفته و خوزستان را به عنوان سرزمین بسیار حاصلخیز، با قابلیت تولید حجم عظیمی از غلات و محصولات دیگر توصیف کرده اند.اما خوزستان، بتدریج به دلیل اعمال سیاستهای بریتانیا و مناقشات قدرت با شرایط تاسف باری روبه رو شده است. با گشوده شدن رود کارون بر کشتیرانی بریتانیا، نفوذ بریتانیا در خوزستان بحدی می رسد که آنها در انتصاب فرمانداران و اعطای وامهای توسعه خوزستان به فرانسوی ها، هلندی ها و آلمانی ها مداخله می کنند. انگلیسی ها به سران ایلات عهده عرب و بختیاری و افراد متنفذی که خود منافعی در خوزستان داشتند نیز کمک می کنند تا آنها نیز به بهانه اینکه طرح آبیاری به کاهش جریان آب رودخانه کارون منجر خواهد شد و در نتیجه به منافع عهده تجاری آنها زیان می رساند به مخالفت بپردازند. این مقاله افزایش نفوذ بریتانیا در امور سیاسی و اقتصادی ایران و بویژه در امور خوزستان را که «مصر دومی» پس از سیستان خوانده شده است مورد بررسی و تحقیق قرار داده است.