چینه نگاری سکانسی و تاریخچه تغییرات سطح آب دریا در سنگهای آهکی سازندکلات (ماستریشتین بالایی) در شمال مشهد

حوضه رسوبی کپه داغ در شمال خاوری ایران، به صورت یک حوضه درون قاره ای تشکیل شده و رسوبگذاری نسبتا پیوسته ای از ژوراسیک تا میوسن در آن انجام شده است. مطالعه سنگ نگاری سنگهای آهکی سازند کلات (ماستریشتین بالایی) در سه برش چینه شناسی (دهانه ورودی ناودیس کلات، روستای خشت و تنگ چهچهه) منجر به شناسایی 16 رخساره سنگی شده است. این رخساره ها در یک رمپ کربناتی در محیطهای لاگونی محصور، سدهای لاگونی، لاگونهای نیمه محصور، پشته های سدی و دریای باز تشکیل شده اند. تحلیل رخساره های سنگی نشان داده است که بیشترین حد پیشروی در ناحیه تنگ چهچهه (برش 3) انجام گرفته است.
تحلیل چینه نگاری سکانسی نشان می دهد که این سازند در برشهای 1 و 2 از دو سکانس رسوبی و در برش3، از سه سکانس رسوبی تشکیل شده است. در تمام برشها، مرز زیرین سازند کلات با سازند نیزار (لایه دیرینه خاک) و مرز بالایی با سازند پسته لیق (رسوبات قاره ای) از نوع 1 است، در صورتی که مرزهای سکانسی درون سازند کلات، از نوع 2 می باشد. مقایسه منحنی سطح آب دریا در ماستریشتین پسین با منحنی جهانی نشان می دهد که مرزهای سکانسی نوع1 با یکدیگر قابل انطباق است. اما برخی اختلافها احتمالا در ارتباط با شرایط زمین ساختی حوضه کپه داغ بوده که در اثرفرو نشینی در امتداد گسلهای طولی شمال خاور- جنوب باختر (عمدتا در برشهای 1 و 2) و بار رسوبی ایجاد شده است. بازسازی جغرافیای دیرینه منطقه مورد مطالعه در زمان ماستریشتین پسین نیز نشان می دهد که سنگهای رسوبی سازند کلات در طی6 مرحله پیشروی و پسروی تشکیل شده است. این اطلاعات می تواند در درک بهتر جغرافیای دیرینه ماستریشتین کل حوضه در شمال خاور ایران کمک کند.